Rijadu Salihin pjesa e parë

E Martë, 23 Shkurt 2010; 13:06

RIJADU SALIHIN - I
Nga Imam Neveviu

1. Nga emiri i besimta­rëve, Ebu Hafse Umer ibn el Hattab ibn Nu­fejl ibn Abduluzzi ibn Rijah ibn Abdil-lah ibn Kurt ibn Rezah ibn Adijj ibn Ka'b ibn Luejj ibn Galib el Kurshijj el-Adevijj, All-llahu qoftë i kënaqur me të, trans­me­to­het se ka thënë: "E kam dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) duke thënë: "Veprat vlerësohen sipas që­lli­meve dhe çdokujt i takon ajo që e ka për qëllim. Prandaj, kush shpërngulet (bën hixhret) për shkak të All-llahut dhe Të Dërguarit të Tij, shpërngulja e tij është për All-llahun dhe Të Dërguarin e Tij. Ndërsa kush shpërngulet të fitojë disa të mira të kësaj bote ose të martohet me ndonjë femër, shpërngulja e tij vlerësohet për atë që është shpërngulur". (Mutte­fekun alejhi)
2. Trans­me­tohet nga Ebu Ab­dull-llah Xhabir ibn Abdull-llah el-Ensarijj r.a., që thotë: "Në një be­tejë ishim me Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) me ç'rast na tha: "Vërtet në Medine ka burra të cilët kanë qenë me ju, qoftë kur keni ecur nëpër kodra, qoftë nëpër lugina. Ata i ka penguar së­mund­ja". Sipas një transmetimi tjetër: "Ata janë pjesëmarrës me ju në shpërblim". (Muslimi)
3. Kurse sipas transmetimit të Buhariut, hadithi i tra­nsmetuar nga Enesi r.a. thotë: "Ne u kthyem nga beteja e Tebukut me Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) i cili tha: "Vërtet ka njerëz të cilët kanë mbetur në Medine pas nesh, e të cilët janë me ne kudo që të shko­jmë; në kodra apo në lugina, ata i ka penguar sëmundja".
4. Trans­me­tohet nga Ebu Jezid Ma'n ibn Jezid ibn Ahnes r.a., ba­bai dhe gjy­shi i të cilit kanë qenë as-habë, se ka thënë: "Babai im Jezidi, i ka marrë disa dinarë (prej ari) që t'i ndajë sadaka dhe i lë te një njeri në xhami. Pastaj unë shkova, i mora dhe i solla, e ai më tha: "Pasha All-llahun, unë nuk t'i kam destinuar ty". U ankova për të tek I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na tha: "E jotja është ajo çka ke vendos, o Jezid, kurse e jotja ajo që e ke marrë o Ma'n". (Buhariu)
5. Trans­me­tohet nga Ebu Hure­jre Abdurrahman ibn Sahr r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu nuk shikon në trupat tuaj as në fizionomitë tuaja, por shikon në zemrat tuaja". (Muslimi)
6. Trans­me­tohet nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij r.a. që thotë: "E kanë pyetur Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për njeriun që lufton për të treguar trimëri, që lufton për fanatizëm (nacional, fisnor ose familjar) dhe për sy të botës, cila prej këtyre (luftërave) është në rrugë të All-lla­hut?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. thotë: " Kush lufton (me armikun) vetëm për dominim dhe epërsi të fjalës së All-llahut (fesë së Tij - Islamit), vetëm ai është në rrugë të All-llahut". (Muttefekun alejhi)
7. Nga Ebu Bekrete Nufej'i ibn el-Harith eth-Thekafijj trans­me­to­het se Pej­gam­be­ri (s.a.v.s) ka thënë: "Kur të përleshen dy mus­limanë me shpatat e tyre (për ta vrarë njëri-tjetrin), edhe vrasësi edhe i vrari janë në zjarr". Atëherë i thashë: "O I Dërguari i All-llahut, për vrasësin është e qartë, por përse edhe i vrari?" Pej­gam­be­ri atëherë përgjigjet: "Sepse edhe i vrari ka dëshiruar ta vret shokun e vet". (Muttefekun alejhi)
8. Ebu Hurejre r.a. përcjell se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: "Namazi i njeriut në xhemat është më i vlefshëm se namazi i tij në shtëpinë e tij apo diku tjetër për njëzet e disa shkallë. Kush merr abdest, në formën më të mirë, pastaj shkon në xhami me të vet­min qëllim që ta falë namazin në xhemat, duke mos i interesuar as­gjë tjetër, për çdo hap të tij i shto­het nga një gradë dhe i shlyhet nga një mëkat derisa të hyjë në xhami, e kur të hyjë në xhami, atëherë në namaz është aq sa i ka marrë kohën namazi (në xhami). Secilin prej jush e bekojnë engjëjt, derisa të gjendet në vendin ku është falë namazi, ata thonë: "O Zot, mëshiroje! O Zot, fale! O Zot, pranoja pendimin". Engjëjt vep­roj­në kështu përderisa njeriu të mos fillojë t'u pengojë të tjerëve, apo ta prish abdestin në xhami". (Mu­tte­fekun alejhi)
9. Trans­me­tohet nga Ebu-l-Ab­bas Abdull-llah ibn Abbas ibn Ab­dul-Mutalib r.a., nga I Dërguari i All-llahut s.a.v.s., se All-llahu i Madhërishëm ka thënë: "Vërtet All-llahu i ka përcaktuar cilat janë veprat e mira e cilat të këqija, pastaj i ka sqaruar ato: Kush dëshiron me zemër të bëjë një vepër të mirë por nuk mund ta kryejë, All-llahu në tërësi do t'ia shkruajë atë vepër si të kryer, kurse nëse dëshiron të bëjë një vepër të mirë dhe e kryen, All-llahu do t'ia shkruajë dhjetë deri në shtatëqindherë më tepër. Por nëse dëshi­ron të bëjë ndonjë vepër të keqe e nuk e kryen, All-llahu do t'i shkr­uajë një vepër të mirë në tërësi, kurse nëse dëshiron dhe kryen një vepër të keqe, atëherë All-llahu ia shënon vetëm një vepër të keqe". (Muttefekun alejhi)
10. Trans­me­tohet nga Abdur­rahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattab r.a. se ka thënë: E kam dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Tre veta nga gjeneratat para jush u nisën për në rrugë, e një ditë i zuri nata para një shpelle në të cilën hynë dhe bujtën. Një shkëmb u rrokullis nga kodra dhe plotësisht e mbylli hyrjen e shpellës. Ata thanë: "Shpë­timi nga ky shk­ëmb është vetëm që ta lusim All-llahun e madhërishëm që ta largojë për hir të veprave tona të mira".
Njëri prej tyre tha: "O Zoti im, unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur dhe asnjëherë para tyre nuk ju kam dhënë të hanë e as të pijnë fëmijëve të mi e as mallit tim (shërbëtorëve). Një ditë më hutoi kërkimi i kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk ju erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mola qumështin në enë dhe ua solla por i gjeta duke fjetur. Më erdhi keq t'i trazoj, por edhe që t'i ushqej para tyre familjen dhe shërbëtorët, andaj kam pritur me enë në dorë dhe kam shikuar kur do të zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri në agim. Fëmijët e mi aty te këmbët e mia klithnin të uritur, të cilëve u kam dhënë qumësht pasi janë zgjuar prindërit dhe e kanë pirë qumështin të cilin ua kisha sjellur. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për Ty, e për askënd tjetër, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e kësaj shpe­lle në të cilën gjendemi!" Shkëmbi pak u lëviz, por jo edhe aq sa të mund të dalin!
Njeriu i dytë tha: "O Zoti im, e kam pasur një kushërirë të afërme të cilën e kam dashuruar më tepër se tërë botën, - sipas një trans­metimi tjetër - e kam dashur aq fort siç i duan burrat gratë, andaj kërkova prej saj (siç kërkojnë bu­rrat prej grave të tyre), por ajo nuk më lejoi. Një vit mbre­tëronte uria e kushërira e dashur u detyrua të vijë tek unë dhe unë i dhashë 120 dinarë (monedha ari) që të vetmohet vetëm ajo me mua, dhe kur ajo ashtu veproi dhe unë plotësisht e përfitova, - sipas një transmetimi tjetër - kur i bashkova këmbët e mia me të saj, ajo (duke qarë) më tha: "Frikësoju All-llahut dhe mos e përbiro unazën (mos e kryej aktin) pa të drejtë". Atëherë u largova prej saj duke e kursyer nga akti i turpshëm edhe pse e doja më tepër se çdokënd tjetër, e lëshova në liri duke ia dhuruar të hollat e dhëna. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për të fituar kënaqësinë Tënde, na e largo këtë në të cilën jemi!" Shkëmbi përsëri edhe pak lëvizi nga hyrja e shpe­llës, por jo edhe aq sa të mund të dilet prej saj.
Njeriu i tretë tha: "O Zoti im, unë kam pasur rrogtarë dhe të gjithëve ua kam paguar menjëherë fitimin e merituar përveç një njeriu i cili u largua para se ta marrë mëditjen. Unë mëditjen e tij pastaj e kam përdorur si du­het dhe pasu­ria e tij u shumëzua. Pas një kohe rrogtari im më erdhi e më tha: "O robi i Zotit, m'i jep të hollat për mëditjen time të papaguar!" Unë i thashë: "Krejt çka sheh, pasuria, delet, lopët, devet dhe robërit janë prej mëditjes tënde që është shtuar". Ai tha: "O robi i Zotit, mos u tall me mua!" Unë atëherë i thashë: "Unë nuk po tallem me ty", pastaj e mori tërë mallin dhe e çoi, duke mos më lënë asgjë. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për Ty, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e shpellës!" Shkëmbi u rrokullis, kurse udhëta­rët dolën dhe e vazhduan rrugën!" (Mutte­fe­kun alejhi)
Të gjithë dijetarët islamë janë të një mendimi, se tevbeja (pendimi dhe lënia, braktisja e mëkateve) është obligim i fortë is­lam (vaxhib). Nëse mëkati ka të bëjë vetëm me All-llahun e jo edhe me të drejtën e ndonjë njeriu, atëherë pendimi ka tre kushte. I pari, që menjëherë të largohet nga mëkati, i dyti që me zemër të bëhet pendimi për kryerjen e tij dhe i treti, që paluhatshëm të vendoset që as­njëherë të mos i kthehet të njëjtit mëkat. Nëse mungon njëri prej këtyre kushteve atëherë pendimi nuk është i vlefshëm.
Nëse mëkati ka të bëjë me ndonjë njeri atëherë pendimi ka katër kushte: tre të theksuarit dhe (i katërti) borxhin t'ia kthejë atij që i ka borxh. Nëse borxhi është i natyrës materiale atëherë të njëjtin ia kthen, kurse nëse mëkati është i atillë që ka dënim më të madh gjy­qësor ose të ngjashëm, atëherë është i obliguar të mundësojë ekze­ku­timin e dënimit ndaj tij, ose të kërkojë falje nga ai të cilin e ka dëmtuar, e nëse ka të bëjë me ofendim gjuhësor - atëherë do t'ia kërkojë hallallin personit të cilin e ka ofenduar.
Pendimi duhet të bëhet për të gjitha mëkatet. Nëse pendimi bëhet vetëm për disa mëkate - ai është i vlefshëm - dhe i falen ato mëkate, por të tjerat i mbesin pa iu falë. Për domosdoshmërinë e pendimit dhe braktisjes së mëkateve ekzistojnë shumë argumente të Librit të All-llahut, të Sunnetit të Pej­gam­be­rit dhe të Ixhmai Ummetit.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"...Dhe të gjithë pendo­huni tek All-llahu, o besim­tarë, ndoshta do të shpë­to­ni". (en-Nur, 31)
"Dhe që të kërkoni falje nga Zoti juaj dhe të pendo­heni". (Hud, 3)
"O besimtarë! Pendohuni tek All-llahu me sinqeritet të thellë" (Tahrim,
11. Ebu Hurejre r.a. thotë se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Pasha All-llahun, unë i drejtohem me tevbe dhe istigfar All-llahut për mëshirë dhe falje më tepër se shtatëdhjetëherë në ditë". (Buhariu)
12. Nga el-Egarr ibni Jesar el-Muzennij r.a. trans­me­tohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O njerëz, drejtohuni All-llahut me tevbe dhe kërkim për falje, edhe unë i bëj tevbe All-lla­hut nga njëqindherë në ditë". (Muslimi)
13. Ebu Hamza Enes ibni Malik el-Ensarij r.a, shërbëtori i Të Dër­guarit të All-llahut s.a.v.s. thotë se Alejhisselami ka thënë: "All-llahu më tepër gëz­ohet për pendimin e robit të vet se sa që do të gëzohej ndonjëri prej jush kur do ta gjente devenë e humbur në shkretëtirë, pa ujë dhe fryte". (Mutte­fekun alejhi)
Ndërsa sipas transmetimit të Muslimit, ky hadith është si vijon: "All-llahu më tepër gëzo­het për pendimin (tevben) e robit të vet kur të pendohet, se ndonjëri prej jush i cili ka udhëtuar me deve nëpër shkre­të­tirë, e i humbet, kurse me të edhe i tërë uji dhe ush­qimi, e kërkon por e humb shpresën për ta gjetur, pastaj vjen nën një lis dhe nga lodhja shtrihet nën hijen e tij me shpresë të humbur, dhe duke qenë në këtë gjendje, e sheh devenë e vet duke qëndruar përpara tij, ai ngrihet, e kap për litari dhe nga gëzimi i madh bërtet: "O Zoti im! Ti je robi im, kurse unë jam zoti yt" duke u shpre­hur gaboi nga gëzimi i fortë".
14. Nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Madhëri­shëm gjatë natës e mban të shtrirë dorën për të pranuar pendimin e mëkatarëve të ditës; dhe e shtrin dorën gjatë ditës për të pranuar pendimin e mëkatarëve të natës, derisa të lind Dielli nga Perëndimi". (Muslimi)
15. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kush pendohet para se të lind Dielli nga Perëndimi, All-llahu do ta falë". (Muslimi)
16. Nga Ebu Abdurrahman Ab­dull-llah ibn Umer ibn el-Hattab përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Gjithëfuqishëm e pranon pendi­min e robit të vet deri para gargarës së tij (frymës së tij të fundit)". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
17. Nga Ebu Seid Sa'd ibn Ma­lik ibn Sinan el-Hudrij r.a. për­ci­llet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Moti para jush ka qenë një njeri që ka vrarë nëntëdhjete e nëntë veta, ka pyetur për njeriun më të dijshëm në botë. Atë e udhë­zuan te një murg (prift). Shkon te murgu e i thotë se ka vrarë 99 veta, andaj a ka për të tevbe (mëshirë prej All-llahut dhe falje). Murgu i thotë se për të nuk ka tevbe. Ky e vret edhe murgun dhe me të i plotëson njëqind të vrarët. Pastaj vazhdon të kërkojë njeriun më të ditur në botë, e udhëzuan te një dijetar. Ky pasi e gjen i tregon se ka vrarë 100 njerëz dhe e pyet edhe këtë se a ka për të tevbe? Dijetari i tha: "Po! E cili është ai që mund të ndërhyjë ndërmjet tij dhe tevbes së tij? -Shko në atë vend dhe në atë vend, aty banojnë njerëz të cilët e adhurojnë All-lla­hun edhe ti adhuroje All-llahun me ta dhe mos u kthe kurrë në vendin tënd, sepse është vend i keq". Njeriu u nis për në vendin e adhu­rimit të All-llahut dhe kur arriti në gjysmë të rrugës i erdhi vdekja. Atëherë lindi grindja në mes en­gjëjve të mëshirës dhe engjëj­ve të dënimit. Engjëjt e mëshirës thanë: "Ai deri këtu ka ardhur i penduar për mëkatet me zemër të drejtuar kah All-llahu i Madhërishëm". Kurse engjëjt e dënimit thanë: "Asnjëherë më parë nuk ka bërë mirë". Atëherë këtyre engjëjve u vjen një engjëll tjetër në formë të njeriut e këta e morën për gjykatës që të gjykojë se cilët kanë të drejtë. Ky u thotë: "Matni në mes dy vendeve (vendit të adhurimit dhe atij të mëkateve), e më afër cilit vend të jetë, atij vendi edhe i ta­kon". Engjëjt e matën hapë­sirën në mes dy vendeve dhe konstatuan se i penduari ishte më afër vendit që synonte, andaj e morën engjëjt e mëshirës". (Mutte­fekun alejhi)
Në Sahihun e Buhariut është ky transmetim: "Njeriu i pen­duar ishte më afër vendit të ibadetit vetëm për një pëllëm­bë, andaj dhe u llogarit si banor i tij". Po ashtu, në Sa­hihun e Buhariut i shtohet edhe ky citat: "All-llahu i urdhë­ron njërit vend (të keqit) largohu kurse tjetrit vend (të mirit) afrohu, pastaj urdhëron engjëjt ta masin largësinë në mes dy vendeve, e engjëjt kon­statojnë se i penduari është vetëm për një pëllëmbë më afër vendit të tevbes dhe ibadetit - andaj iu falën mëkatet". Kurse në një trans­metim qëndron: "Me gjoksin e zemrën e tij ishte më afër ven­dit të tevbes dhe de­votshmërisë".
18. Nga Ibni Abbasi dhe Enes ibni Maliku r.a. përcillet se I Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Sikur njeriu të kishte një luginë me arë, do të dëshironte t'i ketë dy lugina (në vend të njërës). Dhe gojën e tij asgjë nuk mund ta mbushë (ngopë) përveç dheut. Atyre që bëjnë tevbe All-llahu xh.sh. ua pranon tevben e tyre". (Muttefekun alejhi)
19. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "All-llahu i Madhë­rishëm qeshet (është i këna­qur) me dy njerëz, të cilët luftojnë në mes veti, e njëri e vret tjetrin, dhe të dy hyjnë në Xhennet! Njëri prej tyre lufton në rrugë të All-llahut, vritet dhe hyn në Xhen­net, kurse vrasësin e mëshiron All-llahu, e ky e pranon Islamin e pas­taj edhe vet bëhet shehid (vritet në xhihad)". (Mutte­fekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, kini durim dhe jini të qëndrueshëm..." (Ali Imran, 200)
"Ne gjithsesi do t'ju spro­vojmë me diçka nga frika dhe uria, edhe me hu­mbje të pasurisë dhe të jetës e të fry­teve. Dhe ti (Muhammed) përgëzoi durimtarët". (el-Bekare, 155)
"...Vetëm ata që janë të durueshëm realizojnë shpër­blim të pakufizuar". (ez-Zu­mer, 10)
"Por kush duron dhe falë, ajo është nga punët e men­çura". (esh-Shurâ 43)
"...Kërkoni ndihmë për vete duke duruar dhe duke kryer faljen! All-llahu pa dyshim është me durim­tarët". (el-Bekare, 153)
"Ne do t'ju sprovojmë de­risa t'i dallojmë luftëtarët nga me­si juaj dhe durim­tarët". (Muhammed, 31)
Ajetet të cilat flasin për sabrin dhe shpjegojnë rëndësinë e tij janë të shumta dhe të njohura, kurse në vazhdim ja hadithet e Alejhis­s­elamit:
20. Nga Ebu Malik el-Harith ibn Asim el-Esh'arij r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Pastërtia është gjysma e imanit (besimit), el-hamdu li-l-lahi (falënderimi All-llahut) ia plotëson (besimtarit) peshojën (e veprave), subhanall-llahi velhamdu li-l-lahi (lavdia dhe falënderimi All-llahut) e mbush krejt në mes të qiejve dhe të Tokës, namazi është dritë (e zemrës), sadakaja (lëmosha) është dëshmi (e besimit), durimi (sabri) është shkëlqim, kurse Kur'ani është argument për ty ose kundër teje. Çdo njeri kur gdhin, shpirtin e vet e shet, e shpëton ose e shkatë­rron". (Muslimi)
21. Nga Ebu Seid Sa'd ibni Malik el-Hudrij r.a. trans­me­tohet se ka thënë: "Një grup njerëzish prej Ensarëve kërkoi (gjësende të ndryshme) nga I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai u dha, ata për­sëri kërkuan, e ai prap u dha çka kërkuan derisa nuk i mbeti atij as­gjë, e kur harxhoi krejt çka kishte ju tha atyre: "Çdo gjë të mirë që posedoj do t'ju jap, asgjë nuk do të kursej as s'do të mbaj për vete, por kush kërkon nderë (duke mos zgjatur dorën dhe edhe pse ka shumë nevojë) All-llahu do ta nderojë, e kush kërkon të jetë i pavarur (të këtë sa mos t'ia shtrijë dorën tjetërkujt), All-llahu do ta pavarësojë, e kush bën shumë durim, All-llahu do t'i ndihmojë në durim. Askujt nuk i është dhënë dhuratë më e mirë dhe më e rëndësishme se sa durimi (sabri)". (Muttefekun alejhi)
22. Nga Ebu Jahja Suhejb ibn Sinan r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "E çuditshme është çështja e besim­tarit. Çështja e tij është krejt mirë për të dhe nuk është e tillë për as­kënd tjetër. Nëse besimtarin e go­det gëzimi, ai falënderon (All-lla­hun), e kjo i sjell dobi, kurse nëse e godet e keqja, ai bën durim (sabër) andaj edhe kjo i sjell dobi". (Mus­limi)
23. Trans­me­tohet nga Enesi r.a. që thotë: "Pasi që e rëndoi sëmund­ja Pej­gam­be­rin s.a.v.s., e kaploi mundimi i vdekjes, ndërsa Fatimeja r.anha tha: "O mundimi i babait tim!" (Ai alejhisselam) Tha: "Pas sodit, babai yt nuk do të ketë më mundime". Kurse pasi ndërroi jetë Alej­his­selami, Fatimeja r.a. tha: "O babai, im iu për­gjigje thirrjes së Zotit tënd, o babai im xhenneti Firdeus u bë shtrati yt, o babai im, te Xhibrili po e ndajë pikëllimin tim". Ndërkaq, kur u varros, Fatimeja r.a. tha: "A u pajtuan shpirtrat tuaj që të hedhin dhé mbi Të Dërguarin e All-llahut?" (Buhariu)
24. Trans­me­tohet nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Hârithe - rob i liruar i Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., i dashur i tij dhe bir i të dashurit të tij r.a. se ka thënë: "Vajza e Pej­gam­be­rit s.a.v.s. më dërgoi tek Alejhisselami me porosi se djalin e ka të sëmurë për vdekje, që të vijë tek ajo. Pej­gam­be­ri e kthen me selam dhe i thotë: "Vërtet, e All-llahut është gjithçka që merr, gjithçka që jep dhe çdo gjë tek Ai është me afat të caktuar, andaj le të bëjë durim duke llogaritur shpërblim me të tek All-llahu". Vajza e Alejhisselamit e dërgoi përsëri dhe i betohet që të vijë. (Alejhisselami) U ngrit në këmbë, e me të ishin: Sa'd ibn Ubade, Muadh ibn Xhebel, Ubej ibn Ka'b, Zejd ibn Thabit dhe të tjerë radi­jall-llahu anhum. Kur erdhi Pe­j­gam­be­ri te vajza e tij ia dhanë fëmijën në duar, ky e mori në pre­hrin e vet, trupi i dridhej ndërsa lotët i shpërthyen. Sa'di i tha: "Ç'është kjo, o I Dërguari i All-llahut? (Pej­gam­be­ri) Tha: "Kjo është mëshirë të cilën All-llahu e vendos në zemrat e robërve të tij". Kurse sipas një transmetimi tjetër: "Në zemrat e robërve të tij të cilëve dëshiron, dhe njëmend, All-llahu bën mëshirë ndaj robërve të tij që janë të mëshirueshëm". (Muttefekun alejhi)
25. Trans­me­tohet nga Enesi r.a. që thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kaloi pranë një gruaje e cila qante mbi një varr dhe i tha: "Frikësoju All-llahut dhe bëj durim". Gruaja i tha: "Largohu prej meje, sepse ty nuk të ka goditur fatkeqësia ime!" Ajo nuk e njihte Të Dërguarin. Kur i treguan se ai ishte Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ajo shpejtoi deri te dera e shtëpisë së Pej­gam­be­rit dhe pasi nuk gjeti roje te dera, e hapi derën dhe tha: (O I Dërguari i All-llahut) "Unë ty nuk të kam njohur". (Pej­gam­be­ri) Tha: "Durimi është në goditjen e parë (sepse atëherë është më së vështiri)". (Muttefekun alejhi)
Në Sahihun e Muslimit qën­dron: "Gruaja qante për fëmi­jën e saj (të vogël)".
26. Nga Ebu Hurejre r.a. për­ci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "All-llahu i Madhë­rishëm thotë: "Shpërblimi i ro­bit tim besimtar, kur t'ia merr të dashurin e tij nga banorët e kësaj bote, e ai bën durim për të duke llogaritur shpërblim, është me Xhennet". (Buhariu)
27. Trans­me­tohet nga Aisheja r.a. se ajo e ka pyetur Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s për murtajën (taun) dhe ai e ka lajmëruar se: "Ishte dënim (vuajtje) që All-llahu ia dërgonte kujt të dojë, kurse për besimtarët e ka bërë mëshirë (rahmet). Nuk ka asnjë rob që gjendet në vendin ku është për­ha­pur murtaja dhe që qëndron në ven­din e vet, duke duruar dhe duke llogaritur në shpërblimin e All-lla­hut (për durim) dhe duke ditur se asgjë nuk mund ta godasë për­veç asaj që All-llahu ia ka për­cak­tu­ar - e që të mos e ketë shpër­bli­min e shehidit". (Buhariu)
28. Trans­me­tohet nga Enesi r.a. që thotë se e ka dëgjuar Të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "All-llahu xh.sh. thotë "Në­se robin tim e sprovoj me dy të dashurit e tij (me humbjen e syve) e ai bën durim, do t'ia kompensoj me Xhennet". (Buha­riu)
29. Nga Ata'ibn Ebi Rebahu trans­me­tohet se ka thënë: "Mua ibni Abbasi më ka thënë: "A do të ta tregoj një nga gratë e Xhennetit? "Gjithsesi" - i thashë, e ai më tha: "Kjo grua zezake erdhi te Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e i tha: "Mua nga­një­he­rë më godet epilepsia dhe unë (në atë gjendje) zhvishem, andaj lute për mua All-llahun e madhë­ri­shëm". (Pej­gam­be­ri) Tha: "Nëse do, bëj durim në sëmundje, do ta fitosh Xhennetin, e nëse do, po i bëj lutje All-llahut të madhërishëm që të të shërojë". Ajo tha: "Do të duroj". Pastaj ajo vazhdoi: "Unë (në atë gjendje) zhvishem, andaj lute All-llahun që mos të zhvishem". Dhe Pej­gam­be­ri i bëri lutje". (Muttefekun alej­hi)
30. Trans­me­tohet nga Ebu Ab­du­rrahman Abdull-llah ibn Mes'udi r.a. i cili ka thënë: "Sikur e shikoj Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s se si tregon për njërin nga pej­gam­berët e All-llahut, sala­va­tull-lla­hi ve selamuhu alejhim, se si e rrahu populli i vet aq shumë sa e ka përgjakur, ndërsa ai duke e fshirë gjakun nga fytyra thoshte: "O Zoti im, fale popullin tim, se ata nuk dinë". (Muttefekun alejhi)
31. Nga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejre r.anhuma përcillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Çkado që e godet muslimanin, qoftë lo­dhje, pikëllim, brengë, hidhërim, mundim nga sëmundje a fatkeqësi, madje edhe të shpuarit e ferrës - me cilëndo prej këtyre, All-llahu ia shlyen mëkatet atij". (Muttefekun alejhi)
32. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kujt dëshiron All-llahu t'i japë të mira, do të sprovohet nga Ai (në trup, në pasuri, apo në të dashurit". (Buhariu)
33. Nga Enesi r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Assesi askush prej jush mos ta dëshirojë vdekjen e vet për shkak se e ka goditur ndonjë e keqe. E nëse është i detyruar, atëherë le të thotë: O Zoti im, më le të jetoj përderisa jeta të jetë për mua më e dobishme, kurse më vdis nëse vdekja është për mua më e dobishme". (Muttefekun alejhi)
34. Trans­me­tohet nga Ebu Ab­dull-llah Habbab ibn el-Eret'ti r.a. që thotë: "Iu ankuam Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. (për per­se­ku­timet nga mushrikët) derisa ai ishte i mbështetur nën hije të Qa'besë në burdën e tij që e kishte bërë jastëk, e ne i thamë: "A nuk bënë të kërkosh ndihmë për ne, a nuk do të na bësh lutje (dua)? Ai na tha: "Më parë (para jush), për shkak të fesë e merrnin njeriun, e hapnin një gropë, e vendosnin në të, e pastaj e merrnin sharrën dhe ia vendosnin në kokë dhe e përgjysmonin, pastaj ia rrjepnin mishin dhe lëkurën me krehër hekuri, por as kjo nuk e largonte nga feja e tij. Pasha All-llahun, All-llahu do ta plotësojë këtë fe ashtu që kalorësi do të shkojë prej Sana-së deri në Hadramevt e nuk do të frikësohet prej askujt tjetër përveç prej All-llahut, dhe prej ujkut për kopenë e vet, mirëpo ju po nguteni". (Buhariu)
Në një transmetim shtohet ky citat: "Ai e pat vendosur burdën si jastëk, kurse neve mushrikët ashpër na per­sekutonin".
35. Nga Enesi r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kur All-llahu i dëshiron një robi të vet diç të mirë (hajr), Ai ia shpejton dënimin në këtë botë, ndërsa kur All-llahu dëshiron që një rob të vet ta qëllojë e keqja (sherr), Ai ia lë mëkatet e pafalura në këtë botë, ashtu që të vijë me mëkate në Ditën e Gjykimit (dhe aty e gjen e keqja)". Pej­gam­be­ri s.a.v.s. po ashtu ka thënë: "Vërtet, madhë­sia e shpërblimit është sipas ma­dhësisë së vështirësisë (fat­ke­që­si­së). Vërtet, All-llahu kur e do një popull, Ai e sprovon me fat­ke­që­si­. Kush është i kënaqur me All-llahun në fatkeqësi (bela), edhe All-llahu është i kënaqur me të, ndërsa kush hidhërohet për këtë, edhe All-llahu hidhërohet me të". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
36. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Nuk është trim ai që fiton në (mundje), por trim është ai që e përmban veten nga zemërimi". (Muttefekun alej­hi)
37. Nga Sulejman ibn Sured r.a. përcillet se ka thënë:"Isha ulur me Pej­gam­be­rin s.a.v.s. kurse dy njerëz grindeshin ndërmjet veti. Njëri prej tyre u skuq prej zemërimit dhe iu frynë damarët e qafës. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: "Vërtet unë e di një fjalë që nëse e thotë do t'i kalojë ajo që e ka gjetur. Nëse thotë: E udhu bi-l-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim (I mbështetem All-llahut nga djalli i mallkuar), do t'i kalojë ajo që e ka kapluar". Të pranish­mit i thanë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë që t'i mbështetesh All-llahut nga djalli i mallkuar". (Muttefekun alejhi)
38. Nga Muadh ibn Enesi r.a. përcillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: " Kush e përmban zemë­ri­min e tij atëherë kur ka mundësi t'ia kthejë (personit që e ka zemëruar), All-llahu i Madhë­rishëm në Ditën e Gjykimit do ta ftojë që para të gjitha krije­sa­ve ta zgjedhë cilën të dojë nga hyri­të". (Ebu Davudi dhe Tirmi­dhiu thonë se është hadith hasen)
39. Nga Ebu Hurejre r.a. trans­me­tohet: "Një njeri i tha Të Dër­guarit të All-llahut s.a.v.s.: "Më porosit diçka (më përudh)". I Dërguari tha : "Mos u zemëro!" Ky e përsëriti pyetjen disaherë. I Dërguari sërish tha: "Mos u zemëro!". (Buhariu)
40. Nga Ebu Hurejre r.a. për­ci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Besimtarit dhe besim­tares nuk i pushojnë së godituri fatkeqësitë në ve­tveten e tij, në fëmijët e tij dhe në pasurinë e tij, derisa të takohet me All-lla­hun e madhërishëm kur në të nuk do të mbetet asnjë mëkat". (Tirmi­dhiu thotë: hadith hasen sahih)
41. Nga Ebu Ibrahim Abdull-llah ibn Ebi Evfa r.anhuma përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. në një prej ditëve kur e pritte taki­min me armikun deri në fillim të perëndimit të diellit, u ngrit dhe të pranishmëve u tha: "O nje­rëz, mos e dëshironi përleshjen me armikun, luteni All-llahun për shëndet, por kur të përlesheni me armikun, atëherë bëhuni të qëndru­eshëm dhe di­jeni se Xhenneti është nën hije të shpatave". Pastaj Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "O Zoti im, që je Shpallës i Librit, Lëvizës i reve, Mundës i aleatëve, mundi ata dhe neve na ndihmo ndaj tyre!" (lutja u bë në Luftën e Hendekut). (Mu­ttefekun alejhi)
Ndihma dhe suksesi janë nga All-llahu xh.sh..
- Besimi i fortë dhe i sinqertë
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe jini me ata që janë të sinqertë!" (et-Tewbe, 119)
".. Edhe të sinqertëve e të sinqertave." (el-Ahzab, 35)
".. Do të ishte më mirë për ata të jenë besnikë ndaj All-llahut". (Muhammed,21)
Kurse prej haditheve mbi këtë temë janë edhe këto:
42. Nga Ibni Mes'udi, r.a. për­cillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Sinqeriteti (sidk) shpie në mirësi, kurse mirësia shpie në Xhennet. Vërtet njeriu i cili vazhdimisht është i sinqertë (në besim dhe në të folur), tek All-llahu shkruhet besimtar i vërtetë (siddik). Gënjeshtra shpie në prish­je (morale), kurse prishja shpie në Xhehennem. Njeriu që gënjen vazhdimisht, më në fund tek All-llahu shkruhet gënjeshtar". (Muttefekun alejhi)
43. Nga Ebu Muhammed el-Hasan ibn Ali ibn Ebi Talib r.a. përcillet se ka thënë: "Kam mba­jtur në mend se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Largohu prej gjithçkaje që është e dyshimtë, kurse përmbaju asaj që nuk është e dyshimtë. Vërtet sinqe­ri­teti në be­sim është siguri, kurse gënjeshtra është dyshim". (Tir­mi­dhiu thotë se është hadith sahih)
44. Nga Ebu Thabiti, e është thënë nga Ebu Seidi, e është thënë edhe nga Ebu-l-Velidi, Sehl ibn Hunejfi që ishte pjesëmarrës i Luftës së Bedrit thuhet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Kush dëshiron dhe kërkon sinqerisht nga All-llahu që të jetë shehid, All-llahu do t'ia japë gradën e shehidit edhe nëse vdes në shtratin e vet". (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"I cili të sheh kur ngrihesh të kryesh faljen, namazin, me të tjerët". (esh-Shuara, 2l8-2l9)
"Ai është me ju, kudo qof­shi". (el-Hadid, 4)
"Për All-llahun nuk ka asgjë të fshehur,as në tokë e as në qiell". (Ali Imran, 5)
"Sepse Zoti yt është njëmend në pritë". (el-Fexhr,l4)
"Ai e di ç'fshehin sytë mashtrues dhe ç'fshehin kraharorët". (el-Mu'minu, l9)
Ajetet e Kur'anit mbi këtë temë janë të njohura dhe të shumta, kurse prej haditheve po i thekso­jmë disa:
45. Trans­me­tohet nga Umer ibn Hattabi r.a. se ka thënë: "Një ditë ishim duke ndenjur tek I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur u duk një njeri me rroba shumë të bardha dhe flokë shumë të zeza. Në të nuk hetohej shenja e udhëtimit dhe askush prej nesh nuk e njohëm.U ul pranë Pej­gam­be­rit s.a.v.s. duke i mbështetur gjunjtë e vet në gjunjtë e tij, i vendosi duart e veta në kof­shën e tij dhe tha: "O Muhammed, më trego ç'është Islami?" I Dër­gu­a­ri i All-llahut s.a.v.s. tha: "Islami është të dëshmosh se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muham­medi është i dërguar i All-llahut, ta kryesh namazin, ta ndash zekatin, ta agjërosh Ramazanin, ta vizitosh Qa'benë, nëse ke mundësi ta bësh këtë!" Ai tha: "Të vërtetën e the". Ne u çuditëm: Po e pyet dhe po ia vërteton. Ai tha: "Më trego, ç'është imani? (Pej­gam­be­ri) Tha: "Të besosh All-llahun, engjëjt e Tij, librat e Tij, të dër­guarit e Tij, Ditën e fundit dhe të besosh në të caktuarit e Tij të të mirës dhe të keqes". Tha: "Të vërtetën e the". Tha: "Më trego ç'është ihsani?" (Pej­gam­be­ri) Tha: "Ta adhurosh All-llahun sikur ta shohësh, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vërtet të sheh ty". Tha: "Më trego ç'është çasti (i fundit, Dita e shka­të­rri­mit)?" (Pej­gam­be­ri) Tha: "Për këtë i pyeturi nuk di më shumë nga ai që pyet". Tha: "Më trego mbi shenjat e tij?" (Pej­gam­be­ri) Tha: "Kur robëre­sha t'i lind vetes zo­njushë, kur të shihen barinjtë kem­bëzbathur, të zhveshur e të mjerë se si garojnë në ndërtimin e godi­nave të mëdha". Pastaj shkoi, kurse unë mbeta një kohë. Pastaj (I Dërguari) tha: "O Umer, a e di kush ishte pyetësi?" Thashë: "All-llahu dhe I Dërguari i Tij më së miri e dinë". Tha: "Vër­tet ishte Xhibrili, erdhi t'ua mësojë fenë tuaj". (Muslimi)
46. Nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunadeh dhe Ebu Abdurrahman Muadh ibn Xhebeli r. anhuma trans­me­tohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Ki ndër­mend (frikësohu) All-llahun kudo që të jeshë. Të keqen përcille me të mirë, ajo do ta fshijë të keqen. Dhe me njerëzit bëhu i moralshëm-me moral dhe sjellje të mira". (Tir­mi­dhiu thotë se është hadith hasen)
47. Trans­me­tohet nga Ibni Ab­basi r.a. i cili ka thënë: "Isha pas Pej­gam­be­rit s.a.v.s. një ditë, kur më tha: "O vogëlush, unë po t'i mësoj disa fjalë: Ruaje All-llahun (duke i kryer urdhrat e Tij dhe duke u larguar nga ndalimet e Tij), dhe Ai ty do të ruajë, ruaje All-llahun dhe Ai do të jetë me ty (do të mbrojë dhe ndihmojë), nëse dikënd e lut, atëherë lute vetëm All-llahun, nëse kërkon ndihmë, atëherë kërko vetëm prej All-lla­hut, dije se sikur mbarë populli të mblidhet për të ndihmuar në diçka, ata nuk mu­nd të të ndihmojnë as­gjë më tepër se sa që të ka për­caktuar All-llahu. Po edhe sikur të mblidhen për të dëmtuar diçka, ata nuk do t'ia dalin të të dëmtojnë përveç asaj që All-llahu të ka për­caktuar. Lapsat (për shënimin e përcaktimeve) janë ngri­tur, kurse ngjyra e shkrimit (të fatit) është tharë. (Don të thotë:nuk mund të shlyhet dhe të ndryshohet përcak­timi)". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen sahih)
Kurse në një transmetim tjetër të këtij hadithi shënohen edhe këto fjalë: "Ruaje All-llahun, do ta gjesh përpara teje, njihe All-llahun (duke e respektuar) në rehati, e Ai ty do të njohë (me ndihmën e Tij) në vështirësi, dije se ajo prej të cilës ke shpëtuar nuk ka mundur të të godasë, dhe asaj që të ka goditur nuk ke mun­dur t'i shpëtosh, dije se fitorja arrihet me durim, kurse suksesi me mundim dhe se pas vështirësive vjen lehtësimi."
48. Trans­me­tohet nga Enesi r.a. se ka thënë: "Vërtet ju i bëni disa punë të cilat në sytë tuaj janë më të vogla se qimja e flokut, kurse ne në kohën e Të Dërguarit të All-lla­hut s.a.v.s. i numëronim dhe kon­sideronim prej ga­bimeve (mëkat­eve) më të mëdha". (Buhariu)
49. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Madhëruar është xheloz. Xhelozia e All-llahut vjen në shprehje kur njeriu i bën ato vepra të cilat i ka ndaluar All-llahu". (Muttefekun alejhi)
50. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se e ka dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Tre njerëz nga Beni Israilët, All-llahu xh.sh. dëshiroi t'i sprovojë. Njëri prej tyre ishte zgjeban, i dyti qelan kurse i treti i verbër. All-llahu ua dërgoi një engjëll i cili së pari i vjen zgjebanit dhe i thotë: "Ç'ki­she dëshiruar më së shum­ti?" Tha: "Më së shumti kisha dëshiruar të kem ngjy­rë dhe lëkurë të mirë dhe të çlirohem nga kjo për shkak të së cilës më urrejnë njerëzit". Engjëlli e fërkoi me dorë dhe prej tij ranë krejt zgjebet dhe e fitoi ngjyrën e mirë (të tru­pit). (Pastaj engjëlli) Tha: "Cilën pasuri më së shumti e dëshiron?" Tha: "Devetë - ose lo­pët" (nuk i kujtohet sakt trans­me­tu­esit), ai ia jep një deve barsë dhe i thotë: "All-llahu të bekoftë me të!" Pastaj shkoi te qelani dhe i tha: "Ç'kishe dëshiruar më së shumti?" (Qelani) Tha: "Flokë të bukura dhe të largohet prej meje ajo prej së cilës njerëzit neveriten nga unë." Engjëlli e fërkon dhe ai shërohet e i jipen flokë të bukur. (Engjëlli) Tha: "Cilën pasuri e dëshiron më së shumti?" (Qelani) Tha: "Lopët". Engjëlli ia jep një lopë barsë dhe i thotë: "All-llahu të bekoftë me të". Engjëlli i shkon të verbërit e i thotë: "Ç'kishe dëshiruar më së shumti?" (I ver­bëri) Tha:" Të ma kthejë All-llahu të pamurit, që t'i shoh njerëzit". Engjëlli e fërkon dhe All-llahu ia kthen të pamurit. (Engjëlli) Tha:" Cilën pasuri e dëshiron më së shumti?" (I verbëri) Tha: "Dhen­të!" Engjëlli ia jep një dele që lind. Te të tre pasuria u shtua e u rrit kështu që njëri (zgjebani) e bëri një luginë me deve, i dyti (qelani) e bëri një luginë me lopë dhe i treti (i verbëri) e bëri një lu­gi­në me dele. Pas kësaj engjëlli i vjen zgjebanit në formën dhe pam­jen e tij të mëparshme e i thot­ë: "Unë jam një njeri i mjerë, më janë këputur lidhjet në këtë udhëtim timin, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, e pastaj ti, andaj po të lutem në em­rin e Atij që të ka dhënë ngjyrë dhe lëkurë aq të bukur dhe që të ka dhënë kaq deve, të më japësh një deve që të mund ta va­zhdoj rrugën". (Ish-zgjebani, tash pasa­nik) Tha: "Jo, unë kam shumë ob­li­gime (borxhe). (Engjëlli) I tha:"Sikur po të njoh unë ty, a mos ke qenë një zgjeban nga i cili neveriteshin njerëzit, një i varfër të cilin All-llahu e ka pasuruar! "Tha: "Unë këtë pasuri e kam trashëguar nga të parët e më­dhenj". (Engjëlli i) Tha: "Nëse po gënjen, le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë".
Engjëlli pastaj i shkon qelanit - por në formën dhe pamjen e tij të mëparshme e i thotë ashtu siç i tha zgjebanit, por edhe ky i përgjigjet ashtu siç iu pat përgjigjur zgje­bani. (Engjëlli) Tha: "Nëse po gënjen le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë!"
Pastaj engjëlli i shkon ish të verbërit, por në formën dhe pam­jen e tij të mëparshme dhe i thotë: "Unë jam i mjerë dhe udhëtar, më janë këputur lidhjet në këtë udhëtim timin, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, pastaj ti. Të lutem me atë që të ka kthyer të pamurit, më jep një dele, që (të ndihmohem me të e) të vazhdoj rrugën". (Ish i verbëri) Tha: "Vërtet unë kam qenë i ver­bër, por All-llahu ma ka kthyer të pamurit, merr vëlla çka të duash dhe lë çka të duash! Pasha All-lla­hun, asgjë sot nuk të ndaloj të marrësh në emër të All-llahut të Gjithëfuqishëm e të Madhërishëm. (Engjëlli) Tha: "Mbaje krejt pasurinë, ju vetëm keni qenë të sprovuar. All-llahu është i kënaqur me ty, kurse është i hidhëruar me dy shokët e tu". (Muttefekun ale­jhi)
Në transmetimin e Buhariut qëndron: "Nuk të falënderoj nëse lë diçka që të nevojitet".
51. Nga Ebu Ja'la Shedad ibn Evs r.a. përcillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Mendjemprehtë është ai që e kontrollon vetveten dhe punon për jetën pas vdekjes, kurse kokëtul është ai që ndjek dëshirat e epshit të vet dhe (pa kurrfarë merite) shpreson se All-llahu do t'ia falë". (Tirmidhiu thotë: hadith ha­sen)
52. Nga Ebu Hurejre r.a. përci­llet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Nga e mira e Islamit të njeriut është lënia e asaj nga ajo që nuk i intereson". (Hadith hasen. Trans­me­ton Tirmidhiu dhe të tjerët)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, frikësojuni All-llahut me devotshmëri të vërtetë". (Ali Imran, l02)
"Prandaj, shprehni de­votshmëri All-llahut sa të mundeni". (et-Tegabun, l6)
"O besimtarë! Frikësojuni prej All-llahut dhe flisni vetëm të vërtetën!" (el-Ahzab, 70)
Ajetet që urdhërojnë për de­votshmëri janë të shumta dhe të njohura. Po ashtu All-llahu i Madhërishëm thotë:
"...Ai që i ruhet All-llahut, për atë ka rrugëdalje. Dhe do ta furnizojë prej nga nuk e kujton fare". (et-Talak 2-3)
"...Nëse i frikësoheni All-llahut Ai do t'ju bëjë të aftë ta dalloni të pavërtetën nga e vërteta dhe do t'i largojë veprat tuaja të këqija e do t'ua falë. All-llahu është bamirës i madh". (el-Enfal, 29)
Aje­tet rreth kësaj temë janë të shumta dhe të njohura, kurse prej hadi­theve ja disa:
53. Trans­me­tohet nga Ebu Hurej­re r.a. që thotë se e kanë pye­tur Pej­gam­be­rin: "O I Dërguari i All-llahut, cili është njeriu më i ndershëm?" (Pej­gam­be­ri) Tha: "Ai që është më i devotshëm". (Të pranish­mit i) Thanë: "Nuk të pye­tëm për këtë". (Pej­gam­be­ri) Tha: "Jusufi është pej­gam­ber i All-llahut, bir i pej­gam­be­rit të All-lla­hut, bir i pej­gam­berit të All-llahut, bir i dostit (halilit) të All-llahut". Thanë: "Ne as për këtë nuk të pyetëm!" (Pej­gam­be­ri) Tha: "Atëherë për të parët e arabëve po më pyetni? Më të dalluarit prej tyre në xhahilijjet do të jenë më të dalluarit në Islam nëse vetëdijësohen (e pranojnë Islamin)". (Muttefekun alejhi)
54. Nga Ebu Se'id el-Hudrij r.a. përcillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet kjo botë (dunjaja) është e ëmbël dhe tërheqëse dhe vërtet All-llahu juve në të ju ka bërë mëkëmbës (zëvendës), Ai ju vështron si vepro­ni, andaj ruajuni dunjasë dhe ruajuni grave, sepse vërtet intriga (fi­tneja) e parë e Beni Israilëve ka qenë për shkak të grave". (Muslimi)
55. Nga Ibni Mes'udi përcillet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "O Zoti im, unë të lutem Ty për udhë­zim (përudhje), për devotshmëri, për ndershmëri dhe për pavarësi (nga njerëzit)". (Muslimi)
56. Nga Ebu Tarif Adij ibn Hatim et-T'aij r.a. përcillet se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Kush betohet me betim për diçka, e pastaj vëren diç më të devotshme (se ajo për të cilën është betuar), le ta marrë (apo veprojë) atë që është më e devot­shme (duke e thyer-shkelur beti­min!)". (Muslimi)
57. Nga Ebu Umame Suddejj ibn Axhlan el-Bahilij r.a. përcillet se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-lla­hut s.a.v.s. duke e mbajtur hutbenë në Haxhxhin lamtumirës ku thotë: "Frikësojuni All-llahut, falni pesë kohët e namazit, agjëroni muajin e agjërimit, jepni zekatin e pasu­ri­së suaj dhe respektoni udhë­heqësit tuaj, kështu do të hyni në Xhe­nnetin e Krijuesit tuaj". (Tir­mi­dhiu në fund të kaptinës për namazin thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"Dhe kur besimtarët i panë aleatët, thanë: Kjo është ajo që na pat premtuar All-llahu dhe Pej­gam­be­ri i Tij; All-llahu dhe I Dërguari i Tij e kanë folur të vërtetën dhe kjo atyre vetëm ua ka forcuar besimin dhe bind­shmë­rinë". (el-Ahzab, 22):
"Ata të cilëve kur u thanë njerëzit: "Po tubohen njerëzit për shkak tuajin, kini fri­kën", ajo ua forcoi be­simin dhe thanë: "Na mjafton All-llahu, eh sa Zot i mirë është Ai" dhe u kthyen aleatët me mirësinë e All-llahut. Nuk i qëlloi (besim­tarët) kurrfarë e keqe dhe pasuan kënaqësinë e All-lla­hut. All-llahu është i mirë pa masë". (Ali Imran, 173-174)
"Ti kij bindje (mbështetje) në atë që është i gjallë, që nuk vdes". (el-Furkan, 58)
"...Dhe besimtarët vetëm tek All-llahu le të mbësh­te­ten!" (Ibrahim, 11)
"..E kur të vendosësh, atë­he­rë mbë­shtetu tek All-lla­hu". (Ali Imran, l59)
Ajetet për urdhrin e mbështe­tjes (në All-llahun) janë të shumta dhe të njohura. I Lartmadhërishmi thotë:
"Kush mbështetet tek All-llahu, pa dyshim Ai i mjafton atij". (et-Talak, 3)
"Besimtarë të vërtetë janë ata, zemrat e të cilëve kur përmendet All-llahu mbu­shen me frikë, e kur u lexo­hen ajetet e Tij, ua shtojnë be­si­min dhe që mbështeten vetëm te Zoti i tyre". (el-En­fal, 2)
Ajetet për vlerën e tevekkulit janë të shumta dhe të njohura. Në vazhdim po i the­ksojmë hadithet mbi këtë temë:
58. Trans­me­tohet nga Ibni Ab­basi r. anhuma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O Zoti im, Ty të jam dorëzuar, Ty të kam be­suar, në Ty jam mbështetur, te Ti jam kthyer dhe në emër Tënd hasmohem. O Zoti im, i mbështetem madhërisë Tënde, nuk ka zot tjetër përveç Teje, të më ruash nga lajthitja. Ti je i gjallë që nuk vdes, kurse xhinnët dhe njerëzit vdesin". (Muttefekun alejhi)
Ky është transmetim i Mu­s­limit kurse Buhariu e ka shkur­tuar.
59. Trans­me­tohet po ashtu nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: "Has­bunall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës). Këtë shprehje e ka thënë Ibrahimi s.a.v.s. kur e kanë hedhur në zjarr. E ka thënë Muhammedi s.a.v.s. kur (armiqtë) i kanë thënë: "Vërtet njerëzit (ar­miqtë tuaj) kanë tubuar grumbull të madh kundër jush, andaj frikëso­huni. Përkundrazi, kjo ua shtoi e ua forcoi besimin (besimtarëve) dhe thanë: "Hasbunall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbro­jtës)". (Buhariu)
Në një transmetim tjetër nga Ibni Abbasi r.a. thuhet: "Fjala e fundit e Ibrahimit s.a.v.s. kur e kanë hedhur në zjarr, ka qenë: "Hasbijall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Më mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)
60. Trans­me­tohet nga Umeri r.a. se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Sikur ju të mbështeteshit në All-llahun me mbështetje të njëmendtë, do t'ju furnizonte siç i furnizon shpezët, gdhijnë të uritur, ndërsa ngrysen të ngopur". (Tirmidhiu thotë: hadith ha­sen)
61. Trans­me­tohet nga Ebu Umarete el-Berá ibn Azib r. an­huma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O filan, kur të biesh në shtratin tënd, thuaj: 'O Zoti im, shpirtin tim ta dorëzova Ty, fytyrën time e drejtova kah Ti, çështjen time ta dorëzova Ty, shpinën time e mbështeta te Ti - duke shpresuar në Ty dhe duke u frikësuar nga Ti, nuk ka nga Ti vendstrehim as vendshpëtim për­veç te Ti. Kam besuar në Librin Tënd të cilin e ke shpallur dhe në Pej­gam­be­rin Tënd që e ke dër­guar'. Nëse vdesish atë natë, do të vdesish me iman, e nëse gdhihesh, atëherë (gdhihesh) i shpërblyer me mirësi". (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër të dy sa­hihëve thuhet: "Më ka thënë I Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: "Kur të nisesh për në shtrat merr abdest sikur për namaz, pastaj bjer në anën tënde të djathtë dhe thuaj atë që u cek më lartë". Pastaj tha: "Bëri këto fjalët të fundit që i thua (para gjumit)!"
62. Trans­me­tohet nga nëna e be­simtarëve, Ummi Seleme, emri i së cilës ishte Hind bintu Ebi Umejje Hudhejfe el-Mahzumijje r. anha, se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kur dilte nga shtëpia e tij thoshte: "Në emër të All-llahut, mbështetem në All-lla­hun: O Zoti im, të drejtohem për mbrojtje të mos lajthitem e as të më lajthis dikush, të mos rrëshqas e as të rrëshqitem nga dikush, të mos bëj zullum e as të më bëjnë zullum, të mos injoroj kënd, e as mos të injorohem nga të tjerët". (Hadithi sahih, e trans­me­tojnë Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe të tjerë me senede sahih. Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih. Ndërsa ishte në shprehje të Ebu Davudit)
63. Nga Enesi r.a. trans­me­tohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kush thotë - kur del prej shtëpisë - Në emër të All-llahut, jam mbështetur në All-llahun dhe nuk ka kurrfarë fuqie as forcë për­veç në All-llahun - i thuhet atij: "Je i udhëzuar, i mbrojtur dhe i ruajtur, dhe prej tij ik djalli". (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu etj. Tirmidhiu thotë: hadith hasen. Ebu Davudi e shton këtë fjali: "Djalli i thotë djallit tjetër: "Si ia del me njeriun i cili është i udhë­zuar, i ruajtur dhe i mbrojtur?")
All-llahu

Rijadu Salihin pjesa e dytë

E Martë, 23 Shkurt 2010; 13:01

RIJADU SALIHIN - II
Nga Imam Neveviu

351. Aisheja r.a. përsëri thotë: "Kurejshitët ishin tepër të shqetësuar për shkak të rastit të gruas nga fisi El-Mahzumi, e cila kishte vjedhur, e pastaj kishin thënë: " Kush do t'i flasë për këtë Pej­gam­be­rit s.a.v.s.?" Pastaj thanë: " Kush do të ketë guxim ta bëjë këtë përveç Usame ibnu Zejdit, i cili ishte i dashuri i Pej­gam­be­rit s.a.v.s". Usame shkoi te i Dërguari i All-llahut dhe i tregoi se ka ardhur të ndërmjetësojë për rastin e asaj gruaje. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Ti po ndërmjetëson që të mos zbatohet një dënim prej dënimeve të All-llahut?" Pastaj Pej­gam­be­ri s.a.v.s. u ngrit në këmbë dhe filloi të flasë, ku përveç tjerash tha: "Ata të cilët ishin para jush pësuan për arsye se kur në mesin e tyre vidhte ndonjë fisnik (i pasur) e linin, nuk e dënonin, ndërsa kur vidhte ndonjë i dobët (i varfër) e zbatonin mbi të dënimin! Betohem me All-llahun që sikur të vidhte Fatimeja, e bija e Muhammedit, unë sigur­isht do t'ia preja dorën". (Mutte­fekun alejhi)
352. Enesi r.a. tregon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka parë një pështymë (në tokë) në drejtim të Kibles dhe kjo gjë e nevrikosi aq shumë saqë kjo u vërejt në fytyrën e tij, u ngrit dhe e fshiu me dorën e vet, e pastaj tha: "Vërtet çdonjëri prej jush kur çohet për të falur namazin, atëherë është duke folur me Krijuesin e vet dhe Zoti i tij është në mes tij dhe Kibles, për atë nuk lejohet që askush prej jush të pështyjë në drejtim të Kibles, por mund të pështyjë në të majtë, apo nën këm­bët e tij". Pastaj mori një skaj të mbulesës së tij dhe pështyu në të, e paloi njërën anë me tjetrën dhe tha: " Apo le të veprojë në këtë mënyrë". (Muttefekun alejhi)
Sa i përket të pështymurit në të majtë apo nën këmbë, kjo ka të bëjë vetëm jashtë xhamisë. Ndërsa kur jemi në xhami, atëherë pështymja le­johet vetëm në faculetë, apo në ndonjë leckë tjetër.
All-llahu xh.sh. në Kur'an thotë:
"Dhe bëhu më i afërt ndaj besimtarëve që të pasojnë!" (esh-Shuara:215)
All-llahu xh.sh. thotë:
"All-llahu urdhëron dre­jtësi dhe mirësi, ndihmë dhe respekt ndaj të afërmve dhe ndalon amoralitetin, never­inë dhe gjithçka që është krim dhe urrejtje. Ai ju këshillon të pranoni mësimin". (en-Nahl:90)
353. Ibni Umeri r.a. thotë: "Kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij. Imami (udhëheqësi - sunduesi) është bari (i popullit të vet) dhe do të jetë përgjegjës për tufën e tij. Burri është bari në familjen e vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo është përgjegjë­se për tufën e saj. Shërbëtori është bari (rojtar) i pasurisë së zotëriut të vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij". (Muttefekun alejhi)
354. Ebu Ja'la Ma'kil bin Jesar thotë: E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: "Atë rob që All-llahu e cakton për ruajtjen e një kopeje, dhe ai vdes duke tradhtuar kopenë e tij, All-llahu xh. sh. ia ndalon atij hyrjen në xhennet". (Muttefekun alejhi)
Në një rivajet: "Duke mos u kujesur për te sipas këshillave të Tij, ai nuk do ta shijojë erën e Xhen­netit".
Në një rivajet të Muslimit thuhet: "Asnjë prijës, që është përgjegjës për çështjet e mus­limanëve, dhe nuk mundohet për ta, dhe nuk i këshillon ata, ai nuk do të hyjë me ta në Xhennet".
355. Aisheja r.a. thotë: "E kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. në shtëpinë time duke thënë: "O All-llahu im, ai që udhëheq në ndonjë çështje ummetin tim dhe i mundon ata Ti mundoje atë, kurse ai që udhëheq në ndonjë çështje ummetin tim dhe sillet butë me ta Ti sillu butë me të". (Muslimi)
356. Ebu Hurejre r.a. tregon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Beni Israilët udhëhiqeshin nga pej­gam­berët, posa vdiste një pej­gam­ber, menjëherë vi­nte në vend të tij tjetri. Pas meje nuk ka pej­gam­ber tjetër. Por, do të ketë hulefa (pasardhës) të shumtë". Shokët i thanë: "O i Dërguar i All-llahut çka na urdhëron? Pej­gam­be­ri s.a.v.s. u përgjigj: "Përmbusheni urdhrin e njërit pas tjetrit pastaj zbatoni të drejtat e tyre. Luteni All-llahun për halifen tuaj. Vërtet All-llahu do t'i pyesë për të gjitha ato gjëra për të cilat kanë qenë mbikëqyrës". (Muttefekun alejhi)
357. Nga Aidh ibni Amr trego­het se ka shkuar te Ubejdullah ibni Zijadi, dhe i ka thënë: "O biri im, unë e kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Vërtet bariu më i keq është 'hutameja' (që sillet vrazhdë e pa mëshirë me kopenë e vet), prandaj ruaju të mos bëhesh i tillë!" (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"All-llahu urdhëron dre­jtësi dhe mirësi, ndihmë dhe respekt ndaj të afërmve." (en-Nahl:90)
All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:
"Dhe punoni me drejtësi, All-llahu njëmend i do të drejtët". (el-Huxhurat:9)
358. Nga Abdull-llah ibni Amr ibni El-Asi r.anhuma tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Njerëzit e drejtë te All-llahu do të jenë në minbera prej nurit (dritës): ata që ushtronin drejtësi në pushtetin e tyre, familjet e tyre dhe në detyrën që e morën në përgjegjësi". (Muslimi)
359. Nga Avf ibni Malik r.a. thuhet: "E kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Udhëhe­qësit tuaj më të mirë janë ata që ju duan dhe i doni, dhe ata për të cilët ju luteni dhe ata luten për ju. Ndërsa udhëheqësit tuaj më të këqij janë ata të cilët ju i urreni dhe ata ju urrejnë si dhe ata të cilët ju i mallkoni dhe ata ju ma­llkojnë!" Avfi r.a. tha: "Atëherë ne i thamë: "O Pej­gam­ber i All-llahut, a mos t'ju kundërvihemi?" Tha: "Jo, derisa të falin së bashku me ju namazin. Jo, derisa të falin së bashku me ju namazin". (Muslimi)
360. Ijad ibni Himar r.a. thotë: "E kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Banorë të Xhennetit janë tre persona: udhë­heqësi i drejtë që u përmbahet këshillave, njeriu i mëshirshëm zemra e të cilit është e butë për çdo të afërm dhe për çdo musli­man, si dhe njeriu i pastër e i ndershëm, i cili ka shumë fëmijë". (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"O besimtarë, përuljuni All-llahut dhe përuljuni Pej­gam­be­rit, por edhe për­faqësuesve tuaj". (en-Nisa: 59)
361. Ibnu Umeri r.anhuma thotë: "E kam dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Kush e heq dorën e vet nga dëgjueshmëria, do ta takojë All-llahun Ditën e Gjyki­mit, por nuk do të ketë argument mbrojtës. Kush vdes dhe në qafën e vet nuk ka besë të dhënë, vdes me vdekje xhahilijjeti". (Muslimi)
Në një rivajet tjetër të Mus­limit ky hadith thuhet kështu: "Kush vdes i ndarë nga xhe­mati, vdes me vdekje xhahilijjeti".
362. Ibni Abbasi r.anhuma tre­gon se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kush urren diçka nga prijësit e vet, le të du­rojë, sepse ai i cili largohet nga prijësi i vet vetëm për një pëllëmbë, do të vdes me vdekje xhahilijjeti". (Muttefekun alejhi)
363. Ebu Bekerete tregon se e ka dëgjuar Pej­gam­be­rin s.a.v.s. duke thënë: "Kush e nënçmon sulltanin, All-llahu do ta nënçmoj atë". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
Rreth kësaj teme ekzistojnë shumë hadithe, të cilat janë përmendur në kaptinat tjera.
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Atë, botën tjetër, do t'ua japim atyre që nuk lakmojnë madhështinë në këtë botë, as s'duan çrregullime, se ardh­mëria është e atyre që i frikësohen All-llahut". (el-Kasas: 83)
364. Nga Ebu Seid Abdurrah­man bin Semura r.a. thuhet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "O Ab­durrahman, i biri i Semures mos kërko udhëheqjen (pushtetin). Nëse të jepet pa e kërkuar do të ndihmohesh në të, e nëse të jepet duke e kërkuar ngarkohesh me të (dhe vetë përgjigjesh). Nëse betohesh në diçka, por e sheh se tjetra është më e mirë se ajo për të cilën je betuar, atëherë bëre atë që është më e mirë, e për betimin tënd të dhënë më parë jep keffaret (i paraparë për betim)". (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Atë ditë miqtë do të bëhen armiq të njëri-tjetrit, përveç të devotshmëve". (ez-Zuhruf:67)
365. Nga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejre, r.anhuma, trans­me­tohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "All-llahu nuk e ka dërguar asnjë pej­gam­ber si dhe nuk e ka vendosur asnjë halife e që nuk ia ka dhënë dy shoqëri: Njëra shoqëri e udhë­zon në punë të mira dhe e nxit në të mbara, ndërsa tjetra e udhëzon në punë të këqija dhe e nxit në të mbrapshta. I mbrojtur do të jetë ai që e ka mbrojturAll-llahun (duke i mbrojtur urdhërat e Tij)". (Buhariu)
366. Nga Ebu Musa El-Esh'ariu r.a. thuhet: "Hyra te Pej­gam­be­ri s.a.v.s. unë dhe dy kushërinjtë e mi, njëri prej tyre i tha: "O i Dër­guari i All-llahut, më emëro udhë­heqës në diç që të ka dhënë pushtet All-llahu në të". Tjetri tha të njëjtën gjë si i pari. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. pastaj u tha: "Betohem në All-llahun se ne nuk vendosim në pozitat udhëheqëse (vali) asnjë person që e kërkon atë, ose atë që e lakmon pozitën". (Muttefekun alejhi)
367. Nga Imran bin Husejn r.anhuma tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Turpi sjell vetëm mirësi". (Muttefekun alejhi)
Dhe në një rivajet tjetër të Muslimit thuhet: "Turpi në tërësi është mirësi (hajr)", ose ka thënë: "Turpi është krejt mirësi (hajr)".
368. Nga Ebu Hurejre r.a. trego­het se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Besimi (imani) është shtatëdhjetë e ca ose gjashtëdhjetë e ca degë. Më e larta është fjala "La ilahe il-lall-llah" (nuk ka zot tjetër përveç All-llahut), ndërsa më e ulta është mënjanimi i ndonjë sendi nga rruga, që i pen­gon kalimtarët. Edhe turpi është degë e imanit". (Muttefekun alejhi)
369. Nga Ebu Seid El-Hudriu r.a. thuhet: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ishte edhe më i turpërueshëm se sa virgjëresha në gjerdekun e saj (dhomën e nusërisë). Kur shihte diçka që nuk i pëlqente, ne e hetonim këtë në fytyrën e tij". (Muttefekun alejhi)
Thelbi i turpit, sipas mendimit të dijetarëve emi­nentë, është karakteri që e nxit njeriun që t'i braktisë të këqi­jat dhe që e shtyen t'ia japë të drejtën që i takon se­cilit person. Ndërsa Ebul Ka­sim El-Xhunejdi r.a. duke e përshkruar turpin thotë: "Turpi është të pamurit e shenjave të All-llahut dmth. shenjat e begative të Tij dhe të pamurit e mungesave të veta. Produkt i këtyre të dyjave është turpi".
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Dhe përmbushni obligi­met, sepse obligimet me siguri kanë përgjegjësi". (el-Isra:34)
370. Nga Ebu Seid El-Hudriu r.a. tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet njeriu më i keq te All-llahu në Ditën e Gjykimit është ai që i zbulon fshehtësitë e gruas së vet, e edhe ajo të tijat, dhe pastaj përhapen fshehtësitë". (Muslimi)
371. Nga Aisheja r.a. thuhet: "Një ditë ishim ne, gratë e Pej­gam­be­rit s.a.v.s. te ai, kur u duk Fatimeja r.a., që ecte plotësisht ashtu si ecte Pej­gam­be­ri s.a.v.s. Kur e pa Pej­gam­be­ri s.a.v.s. i dëshiroi mirëseardhje dhe tha: "Mirë se erdhe bija ime!" e pastaj ia bëri një vend dhe e uli pranë vetes në anën e djathtë apo të ma­jtë, e pastaj i tregoi diçka fshehtas dhe ajo qau shumë. Kur Muhammedi s.a.v.s. e pa dësh­përimin e saj të madh, për të dytën herë përsëri fshehtas i tha diçka e pastaj ajo u gëzua dhe qeshi. Unë pastaj i thashë: "Ty të zgjodhi Pej­gam­be­ri s.a.v.s. në mesin tonë dhe të tregoi ndonjë fshehtësi!", dhe e pyeta: "Ç'të tha Pej­gam­be­ri s.a.v.s.?" Ajo m'u përgjigj: "Nuk mund t'i zbuloj fshehtësitë e të Dërguarit të All-llahut". Dhe pasi që Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kishte ndë­rruar jetë, i thashë Fatimesë: "Të betohem në hakun tim te ti, që të më thuash tash se ç'të ka thënë i Dërguari i All-llahut, atëherë kur nuk dëshirove të më tregosh, pra më thuaj tash". H. Fatimeja më tha: "Po. Tash mund të të tregoj. Sa i përket herës së parë, kur më tregoi fshehtazi, më tha: "Për çdo vit Xhibrili një herë ose dy herë së bashku me të e lexon Kur'anin dhe në këtë moment dy herë më ka propozuar, unë mendoj se vdekja ime më është afruar, por ti kij frikë All-llahun dhe kij durim. Vërtet unë për ty jam paraardhës i mrekullueshëm". Për këtë unë kam qarë, ashtu si më ke vërejtur. Por, kur Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e pa dësh­përimin tim të madh, atëherë për të dytën herë më pëshpëriti (më foli në vesh) dhe më tha: "O Fatime, a nuk je e kënaqur të jeshë prijëse (zonjë) e të gjitha grave besimtare, apo prijëse e grave të këtij um­meti?" Atëherë kam qeshur dhe jam gëzuar ashtu si më ke vërejtur vetë". (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Dhe realizoni obligimet, sepse obligimet kanë me siguri përgjegjësi". (el-Isra:34)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe zbatoni obligimet e All-llahut për të cilat jeni ngarkuar". (en-Nahl:91)
All-llahu xh.sh. thotë:
"O besimtarë, zbatoni marrëveshjet!" (el-Maide:1)
All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:
"O besimtarë, përse flisni atë që nuk e bëni. Tek All-llahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e pu­noni". (es-Saff:2-3)
372. Nga Ebu Hurejre r.a. trans­me­tohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Shenjat e hipokritit janë tri: kur flet gënjen, kur premton ndryshon dhe kur i besohet diçka tradhton". (Mutte­fekun alejhi)
Në rivajetet e Muslimit shtohet: "Edhe nëse agjëron, falet dhe mendon se është musliman".
373. Nga Abdull-llah bin Amr ibn El-Asi r.anhuma trans­me­tohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Personi tek i cili gjenden këto katër (cilësi) është hipokrit i vërtetë, kurse ai, tek i cili gjendet një prej tyre, ai posedon cilësi të hipokrizisë, derisa nuk e flak atë:
-kur i besohet diçka, tradhton;
-kur flet, gënjen;
-kur zotohet, mashtron
-kur grindet, tërbohet".
(Muttefekun alejhi)
374. Nga Xhabiri r.a.: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. më ka thënë: "Sikur të kishte ardhur pasuria e Bahre­jnit, unë do ta kisha dhënë këtë, këtë dhe këtë". Mirëpo pasuria nga Bahrejni nuk erdhi, derisa Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ndërroi jetë. Kur erdhi pasuria e Bahrejnit, Ebu Bekri ur­dhëroi që të kumtohet lajmi: "Kujt i ka premtuar Pej­gam­be­ri s.a.v.s. diçka, ose kujt i ka mbetur borxh, le të vijë te ne". Unë shkova te Ebu Bekri dhe i thashë: "Mua ma ka thënë i Dërguari i All-llahut këtë dhe këtë". Ebu Bekri i mori dy grushta plot nga ai thesar (pasuri), kur i numërova, ato ishin pesëqind. Ai më tha: "Merr dy herë aq!" (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Vërtet All-llahu nuk do ta ndryshojë gjendjen e një populli, derisa ai të mos e ndryshojë vetveten". (er-Ra'd:11)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe mos u bëni si ajo, e cila e prishi tjerrin e saj pasi ta ketë dredhur fort". (en-Nahl:92)
All-llahu xh.sh. prapë thotë:
"Dhe të mos jeni sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra". (el-Hadid:16)
All-llahu xh.sh. po ashtu thotë:
"Mirëpo, ata nuk kujdesen për këtë si duhet". (el-Hadid:27)
375. Abdull-llah ibn Amr ibn As r.anhuma thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. më ka thënë: "O Abdull-llah, mos u bëj si filani, i cili natën e shndërroi në namaz e pastaj e la edhe namazin e natës". (Mutte­fekun alejhi)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Bëhu i butë ndaj besim­tarëve". (el-Hixhr:88)
All-llahu i Madhëruar gjithashtu thotë:
"Por, sikur të jeshë i ashpër dhe hijerëndë do të iknin prej rrethit tënd". (Ali Im­ran:159)
376. Ebu Dherri r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Asnjë punë të mirë mos e nënçmo, pra edhe atë që ta takosh mikun tënd me fytyrë të qeshur". (Muslimi)
377. Enesi r.a. tregon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kur e thoshte një fjali, ai e përsëriste nga tri herë derisa të kuptohej prej tij. Ndërsa kur vinte në mesin e njerëzve, përshëndette me selam deri në tri herë. (Buhariu)
378. Aisheja r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. në fjalimin e vet ishte i qartë dhe çdokush që e dëgjonte e kuptonte". (Ebu Davudi)
379. Xherir ibni Abdil-lahi r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. në haxh-xhetul veda më ka thënë: "Kërko prej njerëzve që të të dëgjojnë". Pastaj tha: "Mos u kthe­ni pas meje në pabesimtarë (ku­ffarë), që njëri-tjetrit t'i më­sho­ni në qafë". (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillime të mira". (en-Nahl:125)
380. Muavije ibn El-Hakem Es-Sulemi r.a. thotë: "Derisa unë isha duke u falur me Pej­gam­be­rin s.a.v.s. një njeri prej të pranish­mëve teshëtiu dhe unë thashë: "Jerhamukell-llah" (All-llahu të mëshiroftë)! Njerëzit e pranishëm më shpuan me shikimet e tyre! Unë thashë me vete: "Medet për mua, nëna ime! Ç'keni, pse më shikoni?" Ata filluan t'i rrahin gjunjtë. Pasi i pashë se heshtën, unë më nuk bëra zë. Pasi që Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. u fal, - Betohem në prindët e mi se nuk kam parë këshillues më të mirë para dhe pas tij. Betohem në All-llahun se ai nuk më ka për­qeshur, nuk më ka fyer e as nuk më ka qortuar - ai tha: "Në këtë lutje (namazi), nuk lejohet kurrfarë të folurit prej fjalëve të njerëzve. Në këtë lutje ushtrohet vetëm tes­bihu, tekbiri si dhe leximi i Kur'anit, apo ashtu si ka thënë Pej­gam­be­ri" Unë pastaj thashë: "O i Dërguari i All-llahut, unë frik jam (ndarë) me xhahilijjetin, e All-llahu na e solli Is­lamin. Te ne ka njerëz të cilët shkojnë te fallxhorët!" Pej­gam­be­ri tha: "Po ti mos shko!" Unë pastaj i thashë: "Te ne ka njerëz të cilët qesin fall me shpezë!" Ai më tha: "Kjo është diç që ata e besojnë por ajo nuk do t'ua pret (të këqijat)". (Mus­limi)
381. Irbad ibni Sarije r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. na mbajti një këshillë prej së cilës u dridhën zemrat dhe lotuan sytë".
Ky hadith në tërësi është për­mendur në kaptinën për ruajtjen e sunnetit (me numër rendor 161). (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen sahih)
Vërejtje e krahasuesit: Hadithi 161 i cekur më sipër është sipas radhitjes së origjinalit, përndryshe këtu do të duhej të ishte midis hadithit 112 dhe 113. Meqenëse teksti i hadithit mungon ne po e sjellim me sa vijon:
Nga Ebu Nexhih, Irbad ibni Sarije r.a. i cili thotë: I Dërguari i All-llahut na e mbajti një këshillë të prekshme prej së cilës u dridhën zemrat dhe lotuan sytë. Thamë: O i Dërguar i All-llahut sikur të ishte kjo këshillë lamtumirëse, andaj na lë porosi? -Tha: "Ju porosis t'i druani All-llahut, ta dëgjoni dhe t'i nënshroheni edhe nëse përpiqet t'u mashtrojë njeri. Ai që prej jush do të jetojë (më gjatë) do të shohë kundërshtime të shumta. Andaj ju përmbajuni sunnetit tim dhe sunnetit të hulefai rashidinëve të cilët u udhëzojnë ngase janë të udhëzuar. Shtrëngone atë (sunnetin) me dhëmballat tuaja e (mos e lëshoni). Ruanu nga shpikja e gjërave (në fe) ngase çdo shpikje është lajthim." (Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe ky i fundit tha: Hadithi është hasen sahih)
Fjala në hadith me dhëmballat tuaja është shprehje artistike-simbolike e Pejgamberit alejhisselam e cila aspiron në fuqinë të cilën duhet përdorur për ta ruajtur sunnetin dhe në kujdesin që duhet patur ndaj tij. (Shënim i krahasuesit)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Kurse robtë e të Mëshirshmit janë ata, të cilët nëpër tokë ecin qetë, ndërsa kur u drejtohen injorantët, thonë: Paqe e qetësi!" (el-Furkan:63)
382. Aisheja r.a. thotë: "Unë asnjëherë nuk e kam parë të Dër­guarin e All-llahut të kapluar në të qeshur që t'i duket nofulla. Ai vetëm ka buzëqeshur". (Mutte­fekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Dhe kush madhëron tra­ditat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike". (el-Haxhxh:32)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"A të ka arritur rrëfimi për musafirët e nderuar të Ibra­himit. Kur hynë dhe thanë: 'Paqe!' Dhe ai tha: 'Paqe, o njerëz të panjohur!' Dhe ai shkoi pa u hetuar, ke familja e vet dhe solli një viç të majmë të pjekur. Ua ofroi dhe u tha: 'A nuk e hani?'" (edh-Dharrijat:24-27)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Dhe populli i tij u vërsul tek ai - të cilët edhe më parë bënin vepra të turpshme. O populli im, tha ai, ja vajzat e mia, këto janë më të pastra për ju! Frikësojuni All-lla­hut dhe mos më turpëroni me musafirët e mi! Vallë a nuk paska prej jush asnjë njeri i mençur?" (Hud:78)
383. Ebu Hurejre r.a. thotë se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Kush beson në All-llahun dhe Ditën e fundit, le ta nderojë musafirin, dhe kush beson në All-llahun dhe Ditën e fundit, le t'i vizitojë të afërmit, dhe kush be­son në All-llahun dhe Ditën e fun­dit, le të flasë mirë ose le të hesht". (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Përgëzoi robërit e Mi, që dëgjojnë fjalët dhe pasojnë atë më të bukurën prej tyre". (ez-Zumer:17-18)
All-llahu xh.sh. prapë thotë:
"Zoti i tyre i përgëzon se do të jetë i mëshirshëm dhe mirëbërës dhe se do t'i dër­gojë në Xhennet ku do të kenë kënaqësi të vazhdueshme". (et-Tewbe: 21)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe ne e gëzuam me një djalosh të mirë". (es-Saf­fat:101)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Edhe Ibrahimit i patën ardhur të deleguarit tanë me lajme të mira". (Hud:69)
All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:
"Kurse gruaja e tij rrinte në këmbë dhe ne e për­gëzuam me Is-hakun e pas Is-hakut dhe Jakupin". (Hud:71)
All-llahu xh.sh. prapë thotë:
"Dhe derisa ai lutej në tempull, në këmbë, engjëjt e thirrën: All-llahu ty të për­gëzoi me Jahjaun". (Ali Im­ran: 39)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të përgëzon me fjalën e vet se emrin do ta ketë Mesih". (Ali Imran:45)
Ka edhe shumë ajete të tjera të njohura në këtë temë, ndërsa sa u përket haditheve:
384. Ebu Ibrahimi, i cili quhet edhe Ebu Muhammed dhe Ebu Muavije Abdull-llah ibni Ebi Evfa r.a. thotë se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e ka përgëzuar Hatixhen r.anha me një shtëpi në Xhennet prej marga­ritarëve, në të cilën nuk ka zhurmë, as monotoni e as lodhje. (Mutte­fekun alejhi)
385. Nga Ebu Musa El-Eshariu r.a., i cili mori abdest në shtëpinë e vet, pastaj doli nga shtëpia dhe tha: "Gjithsesi do ta shoqëroj Pej­gam­be­rin s.a.v.s. dhe do ta kaloj me të këtë ditë". Shkoi në xhami dhe pyeti për Pej­gam­be­rin s.a.v.s. Të pranishmit i thanë: "Shkoi atje!" Esh'ariu tha: "Unë dola prej xhamisë dhe shkova pas tij, duke pyetur për të, derisa arrita te pusi i Erisit. Aty qëndrova te dera, derisa Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kreu nevojën dhe mori abdest. Pastaj u ngrita afër tij, ndërsa ai ishte ulur te pusi i Erisit, qëndronte në me­sin e lartësisë së pusit, i kishte për­vjelur këmbët dhe i kishte lëshuar në pus. Unë e përshëndeta me selam, pastaj u ktheva dhe u ula te dera dhe thashë: "Vërtet sot do të jem portieri i Pej­gam­be­rit s.a.v.s". Pastaj arriti Ebu Bekri r.a. e shtyu derën dhe unë i thashë: "Kush është?" Tha: "Unë jam Ebu Bekri". Unë pastaj ia ktheva: "Prit pak!" Pastaj shkova te Pej­gam­be­ri s.a.v.s. dhe i thashë: "Ebu Bekri kërkon leje të hyjë!" Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Lëre të hyjë dhe për­gëzoje se do të shkojë në Xhen­net!" Unë pastaj u ktheva te Ebu Bekri dhe i thashë: "Urdhëro, hyr! Pej­gam­be­ri s.a.v.s. të përgëzon me Xhennet. Ebu Bekri hyri dhe u ul në anën e djathtë të Pej­gam­be­rit s.a.v.s. në pjesën e sipërme të arkës së pusit dhe të dy këmbët i shtiu në pus, ashtu siç kishte vepruar i Dër­guari i All-llahut, dhe i përvoli teshat. Unë prapë u ktheva dhe u ula, dhe e lashë në shtëpi vëllain tim të marrë abdest dhe të vijë pas meje.
Atëherë kam thënë: "Nëse All-llahu xh.sh. i jep ndonjë të mirë (duke menduar në vëllain tim, i cili kishte mbetur në shtëpi duke marrë abdest), do t'i vijë".
Kur, dikush trokiti në derë, dhe unë pyeta: "Kush është?" Ai u përgjigj: "Umeri, i biri i Hattabit!" Unë i thashë: "Prit pak!" Pastaj shkova te Pej­gam­be­ri s.a.v.s., e përshëndeta me selam, pastaj i thashë: "Umeri kërkon të hyjë!" Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Lëre dhe përgëzoje me Xhennet". Unë u ktheva te Umeri r.a. dhe i thashë: "Urdhëro, hyr! Pej­gam­be­ri s.a.v.s. të përgëzon me Xhennet". Ai hyri dhe u ul në anën e majtë të Pe­j­gam­be­rit s.a.v.s. në pjesën e epërme të pusit dhe i shtiu këmbët në të.
Pastaj unë u ktheva, u ula dhe thashë: "Nëse All-llahu ia dëshiron të mirën (mendon në vëllain e vet), do t'i vijë".
Atëherë dikush trokiti në derë. Unë prapë pyeta: "Kush është?" Ai u përgjigj: "Uthmani, i biri i Af­fanit". Unë iu përgjigja: "Prit pak!" Pastaj shkova te Pej­gam­be­ri s.a.v.s. dhe e lajmërova për ardhjen e Uthmanit. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Lejo të hyjë dhe përgëzoje me Xhennet si dhe belanë e cila do t'i ndodhë". Unë u ktheva te Uth­mani dhe i thashë: "Urdhëro, Pej­gam­be­ri s.a.v.s. të përgëzon me Xhennet dhe belanë e cila do të ndodhë". Uthmani r.a. e gjeti pjesën e epërme të pusit të mbu­luar dhe u ul në anën tjetër të pusit".
Seid ibnu Musej-jeb thotë: "Ul­jen e këtyre e kam shpjeguar me varrezat e tyre". (Muttefekun ale­jhi)
Ebu Musa El-Esh'ariu në një ri­vajet shton: "Kur Uthmani mori vesh për lajmin e gëzuar për Xhennet, e falënderoi All-llahun xh.sh. e pastaj tha: "All-llahul Musteanu (All-llahu është Ai prej të cilit kërkoj ndihmë)".
386. Ibnu Shumaseta thotë: "Shkuam ta vizitojmë Amr ibnul Asin r.a. të shtrirë në shtratin e vdekjes, i cili qau shumë. Pastaj e ktheu fytyrën kah muri. I biri i tij filloi t'i flasë: "O babai im! A nuk të ka përgëzuar Pej­gam­be­ri s.a.v.s. me këtë dhe këtë?" Ai u kthye me fytyrë kah ne dhe tha: "Më e vlefshmja dhe ajo në të cilën llogarisim më së shumti është fjala e dëshmisë (shehadeti) se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi s.a.v.s. është i Dër­guari i Tij. Unë vërtet kalova nëpër tri periudha: E konsideroja veten se isha armiku më i madh i Pe­j­gam­be­rit s.a.v.s., më dukej se askush nuk e urrente më shumë se unë, dhe në atë kohë nuk do të kishte për mua kënaqësi më të madhe veç ta mbytja Pej­gam­be­rin. Sikur të vdisja në atë gjendje, do të isha me siguri gjithmonë në Xhe­hennem. Mirëpo, kur All-llahu e vendosi Islamin në zemrën time, shkova te Pej­gam­be­ri dhe i thashë: "Shtrije dorën e djathtë që të beto­hem (zotohem)". Ai e shtriu dorën e tij të djathtë, ndërsa unë e tërhoqa dorën time. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Ç'ke o Amr?" Unë pastaj i thashë: "Dua të të ku­shtëzoj!" Pej­gam­be­ri u përgjigj: "Kushtëzo ç'të duash!" Unë pastaj i thashë: "Dua që të më falen ga­bimet!" Pej­gam­be­ri tha: "A nuk e di se Islami rrënon (shlyen) çdo gjë që ka qenë më parë? A nuk e di ti se hixhreti rrënon çdo gjë që ka qenë më parë? A nuk e di se ha­xhxhi rrënon çdo gjë që ka qenë më parë?" Për mua atëherë nuk kishte njeri më të dashur se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. si dhe më të madh se ai në sytë e mi. Unë nuk munde­sha t'i ngop sytë me të për shkak të re­spektit që kisha ndaj tij. Sikur të më pyet sot dikush që ta përshkruaj, nuk do të mundesha ta bëj, për arsye se unë nuk i kam ngopur sytë e mi me të. Sikur të kisha vdekur në atë gjendje me siguri do të shpresoja që të jem prej xhennetlinjve.
Pastaj ishte periudha (e tretë), isha i ngarkuar në vende udhëhe­qëse me përgjegjësi (veli) dhe nuk e di gjendjen time si jam gjendur gjatë kësaj kohe. Për këtë kur të vdes, të mos më përcjell mua va­jtimi e as zjarri, ndërsa kur të më varrosni, hidheni mbi mua dheun nga pak, pastaj qëndroni rreth va­rrit tim aq sa të mund të prehet kur­bani dhe të copëtohet mishi i tij, që të heq mërzinë me ju derisa të shoh se me çka t'ju drejtohem të dërguarve të Krijuesit tim". (Mus­limi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Dhe Ibrahimi ua porositi këtë bijve të vet, si edhe Ja­kubi: 'O bijtë e mi, All-llahu ua ka zgjedhur fenë, assesi mos vdisni ndryshe, vetëm si muslimanë!' A ishit ju dëshmitarë (të pranishëm) kur i erdhi Jakubit momenti i vdekjes dhe u tha djemve të vet: 'Çka do të adhuroni pas meje?' Do të adhurojmë, i thanë ata, Zotin tënd dhe Zotin e të parëve të tu, Ibra­himit dhe Ismailit e Is-hakut, vetëm një Zot, dhe ne atij i jemi dorëzuar". (el-Bekare:132-133)
387. Ebu Sulejman Malik ibni El-Huvejrith r.a. thotë: "Shkuam te i Dërguari i All-llahut dhe të gjithë ne ishim të ri dhe të një mosheje. Te ai qëndruam njëzet net, ndërsa Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ishte i mëshir­shëm dhe i dashur. Ai mendoi se na ka marrë malli për familjet tona, andaj na pyeti kë kemi prej famil­jes e ne i treguam, pastaj ai tha: "Kthehuni te familjet tuaja dhe rrini me ta, mësoni dhe urdhëroni ata (në të mira) dhe faleni këtë namaz në këtë kohë dhe namazin tjetër në kohën tjetër. E kur të vijë koha e namazit, njëri prej jush le ta thërrasë ezanin e më i moshuari nga ju le të dalë imam". (Mutte­fekun alejhi)
Buhariu shton në një rivajet: "Faluni ashtu sikurse më keni parë duke u falur!"
388. Umer ibnu Hattabi r.a. thotë: "Kërkova leje prej Pej­gam­be­rit s.a.v.s. për kryerjen e Umres (vizita e Qabes jashtë kohës së haxhxhit), më lejoi dhe më tha: "Mos na harro o vëlla, nga lutjet e tua!" Ai e tha një fjalë e cila më gëzoi më tepër se sa të bëhej e tërë bota imja".
Në një rivajet tjetër Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Shoqërona neve, vëlla në lutjet tua!" (Këtë hadith e trans­me­tojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu thotë se është hadith hasen sahih)
389. Enesi r.a. thotë: "Erdhi një njeri te Pej­gam­be­ri s.a.v.s. dhe tha: "Unë kam vendosur të udhëtoj, më përgatit me diçka". Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "All-llahu të përgatittë me devotshmëri (takvalluk)!" Njeriu prapë tha: "Shto diçka tjetër!". Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Dhe t'i faltë mëkatet!". "Shto prapë!". I Dërguari i All-llahut tha: "Dhe ta lehtësoftë ty të mirën (ha­jrin), kudo që të jesh!" (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe konsultohu me ta në punë!" (Ali Imran:159)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe ata konsultohen mes veti për punët e veta". (esh-Shurâ:35)
390. Xhabiri r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. na mësonte isti­haren (të kërkuarit e asaj që është më e mirë) në të gjitha gjërat, ashtu si­kurse na i mësonte suret e Kur'anit. Ai thotë: "Kur dikush prej jush dëshiron të bëjë diçka, le të falë dy rekate jashta farzit, pastaj le të thotë: "O Zoti im, Ty të drejtohem që të më orientosh me dijen Tënde për atë që është më mirë për mua. Ty të drejtohem që të më japish fuqi për kryerjen e punëve të mira, me fuqinë Tënde, kërkoj dhuntinë Tënde të pa­kufishme, Ti je i Gjithëfuqishëm, ndërsa unë nuk kam fuqi, Ti je Ai që posedon dituri, ndërsa unë nuk di dhe Ti je Ai që i di të fshehtat. O Zoti im, nëse sipas dijenisë Tënde, kjo punë është e mirë (hajr) për mua, për fenë time, jetën time si dhe për përfundimin tim - ose të thotë: Për këtë jetën time kalimtare dhe për jetën e ardhshme të am­shueshme - atëherë Ti më ndihmo në këtë punën time, lehtësoma mua dhe bëre atë të begatshme. Po, nëse në dijeninë Tënde e di se kjo punë për mua është e dëmshme (sherr), në fenë time, në jetën time dhe në përfundimin tim - ose të thotë: Në këtë jetë timen si dhe jetën e ardhshme të përhershme - atëherë largoje atë prej meje dhe më largo mua nga ajo. Më cakto mua të mirën (hajrin) kudo qoftë, pastaj më bëj të kënaqur me të".
Transmetuesi thotë se lutësi pastaj e emiton dëshirën e vet. (Buhariu)
391. Xhabiri r.a. thotë: "Në ditën e Bajramit, Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e ndërronte drejtimin e kthimit të vet". (Buhariu)
Ky hadith do të thotë se i Dërguari i All-llahut shkonte në një rrugë, ndërsa kthehej në shtëpi nga një rrugë tjetër.
392. Nga Ibnu Umeri r.anhuma tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. (në Medine) shkonte rrugës "Tarikush-shexhere", ndërsa kthehej rrugës Muarrese "Tarikul-muarres". Kur hynte në Mekke, hynte grykës së sipërme, ndërsa dilte grykës së poshtme. (Muttefekun alejhi)
Është e njohur se është mustehab t'u jepet përparësi organeve të djathta në të gjitha punët e nder­shme si: abdesti, gusli, tejemmumi, veshja e rrobave, mbathja e këpucëve, teshave të brendshme, hyrja në xhami, përdorimi i misva­kut (brushës së dhëmbëve), prerja e thonjve, shkurtimi i mustaqeve, mënjanimi i qimeve nga vendet e mbuluara të trupit, qethja e flokëve, dhënia e selamit në namaz, në ushqim e pije, për­shëndetje, kapjen e Haxheri Esve­dit, daljen nga nevojtorja, për çdo marrje dhe dhënie etj.
Është mustehab t'u jepet për­parësi organeve të majta në punët e kundërta me ato që i përmendëm si: pështyerja në të majtë, hyrja në nevojtore, dalja nga xhamia, zbathja e këpucëve, teshave të brendshme, rrobave, gjatë istin­xhait (pastrimit të organeve të ne­vojës së madhe dhe të vogël), si dhe të gjitha punëve të papastra.
All-llahu i Madhëruar thotë:
"Ai të cilit do t'i jepet libri në dorën e djathtë të tij, do të thotë: 'Ja, lexomani librin tim!'" (el-Hâkka:19)
All-llahu xh.sh. thotë:
"Dhe ata të djathtët, e çka di ti se kush janë të djathtët? Po të majtët, kush janë të majtët" (el-Vakia:8-9)
393. Aisheja r.anha thotë: "Pe­j­gam­be­rit s.a.v.s. i pëlqente për­dorimi i pjesëve të djathta të trupit në të gjitha çështjet e tij: në gjërat e pastra, ecje si dhe në mbathje". (Muttefekun alejhi)
394. Aisheja r.anha thotë: "Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. e përdorte dorën e djathtë për gjërat e pastra dhe ush­qim, ndërsa dorën e majtë e për­dorte për nevojën e tij dhe për gjërat që ishin të papastra". (Muttefekun alejhi)
395. Ebu Hurejre r.a. tregon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Kur të mbatheni, filloni me të djathtën tuaj, ndërsa kur të zbatheni, filloni me të majtën, le të jetë e djathta e para që mbathet dhe e mbrama që zbathet". (Muttefekun alejhi)
396. Nga Hafseja r.anha tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. përdorte dorën e djathtë për ushqim, pije dhe veshje, ndërsa dorën e majtë për gjërat e tjera. (Ebu Davudi dhe të tjerët)
397. Nga Ebu Hurejre r.a. trego­het se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Kur të visheni dhe kur të merrni abdest, filloni me të djathtat tuaja". (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, hadith sahih)
398. Nga Aisheja r.anha tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Kur dikush prej jush fillon të hajë, le ta përmendë emrin e All-llahut të Madhëruar, por nëse ha­rron ta përmend në fillim të ngrënies, atëherë le të thotë: "Me emër të All-llahut në fillim dhe në mbarim të ushqimit (Bismil-lahi evvelehu ve ahirehu)". (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, i cili thotë se ky është hadith hasen)
399. Xhabiri r.a. thotë: "E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: "Kur një njeri hyn në shtëpinë e vet dhe e përmend em­rin e All-llahut xh.sh. para se të hyjë, si dhe para se të hajë, atëherë shejtani do t'u thotë shokëve të vet: "Këtu nuk keni as të ndenjur e as ushqim". Ndërsa kur një njeri hyn në shtëpinë e vet, por nuk e përmend emrin e All-lla­hut xh.sh. para se të hyjë, atëherë shejtani thotë: "Keni gjetur vend për të ndenjur dhe ushqim". Ndërsa kur njeriu nuk e përmend emrin e All-llahut xh.sh. para se të hajë, atëherë shejtani u thotë shokëve të vet: "Keni gjetur të ndenjur dhe ush­qim". (Muslimi)
400. Hudhejfeja r.a. thotë: "Ne, kur prezentonim në ushqim së bashku me të Dërguarin e All-lla­hut, nuk e zgjatnim dorën në ush­qim para se t'ia fillonte Pej­gam­be­ri s.a.v.s. Njëherë ishim duke ngrënë së bashku me Pej­gam­be­rin s.a.v.s. dhe erdhi një shërbëtore (xharije), sikur e shtyrë nga di­kush, erdhi dhe deshi ta vërë dorën e saj në ushqim, por Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e kapi për dore. Pastaj erdhi një beduin (malësor), sikur i shtyrë nga dikush, edhe këtë Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e kapi për dore e pastaj tha: "Vërtet, shejtanit i lejohet të hajë në ushqim nëse në të nuk është përmendur emri i All-llahut. She­jtani ka ardhur me këtë shërbëtore që t'i lejohet të hajë përmes saj, andaj e kapa për dore (e pengova), pastaj shejtani erdhi me këtë beduin, që t'i lejohet të hajë përmes tij andaj edhe këtë e kapa për dore. Pasha Atë, në dorën e të cilit është shpirti im, dora e tij (shejtanit) ishte në dorën time nëpërmjet duarve të tyre (shërbëtores dhe beduinit)". Pastaj i Dërguari i All-llahut e përmendi emrin e All-llahut të Madhëruar". (Muslimi)
401. Umejje bin Mahshia Es-Sa­habiu r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ishte ulur dhe një njeri pranë tij hante e i cili nuk e kishte përmendur em­rin e All-llahut saqë nga ushqimi i tij kishte mbetur vetëm një kafshatë. Kur e afroi te goja tha: "Bis­mil-lahi evvelehu ve ahirehu". (Me emër të All-llahut në fillim dhe në përfundim të ushqimit). Pej­gam­be­ri s.a.v.s. qeshi, pastaj tha: "She­jtani hante vazhdimisht me të, por kur e përmendi emrin e All-llahut, e volli gjithë atë që e kishte në barkun e vet". (Ebu Davudi dhe Nesaiu)
402. Nga Aisheja r.anha thuhet: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ishte duke ngrënë ushqim me gjashtë shokët e vet. Erdhi një beduin dhe e hëngri ushqimin me dy kafshata. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. u tha shokëve të vet: "Ja pra ky sikur ta kishte emërtuar (me bismil-lah) do t'u kishte mjaftuar edhe juve (ushqimi i tij)". (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
403. Nga Ebu Umame r.a. bëhet e ditur se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kur e çonte sofrën e vet, thoshte: "Falënderimi i qoftë All-llahut, falënderim i plotë i mirë dhe i bekuar në të (ushqim), i cili nuk na ka bërë të panevojshëm, të braktisur e të pavarur nga Ai. Ai është Zoti ynë!" (Buhariu)
404. Nga Ebu Hurejre r.a. thu­het: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. asnjëherë nuk ka përmendur të meta në asnjë ushqim, nëse i ka ardhur i shijshëm e ka ngrënë, e nëse nuk e ka pëlqyer e ka lënë". (Muttefekun alejhi)
405. Nga Xhabiri r.a. tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kërkoi nga fa­milja e vet t'i sjellin për ushqim erëza, por ata i thanë: "Nuk kemi asgjë tjetër përveç uthullës". Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. atëherë kërkoi uthull, pastaj filloi të hajë duke thënë: "Sa erëz e mirë është uthulla, sa erëz e mirë është uthulla!" (Muslimi)
406. Ebu Mes'ud El-Bedriu r.a. thotë: "Një njeri e ftoi Pej­gam­be­rin s.a.v.s. në një ziafet, të cilin e kishte përgatitur për të dhe për katër të tjerë, kështu që Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ishte prej atyre të pestëve i pesti, por i ishte bashkangjitur edhe një njeri gjatë rrugës për në ziafet. Kur arritëm te dera e të zotit të ziafetit, Pej­gam­be­ri s.a.v.s. i tha: "Ky na është bashkangjitur gjatë rrugës, pra nëse e lejon edhe këtë lejoje, e nëse jo, atëherë ky le të kthehet!" Atëherë i zoti i shtëpisë tha: "Gjithsesi unë e lejoj, o i Dër­guari i All-llahut (që të jetë së bashku me ne në ziafet)". (Mutte­fekun alejhi)
407. Umer ibnu Ebi Selem r.anhuma thotë: "Isha fëmijë dhe nën mbikëqyrjen e Pej­gam­be­rit s.a.v.s. në shtëpinë e tij. Njëherë, para se t'ia fillojmë ushqimit, zgjata dorën në një enë të ush­qimit, por Pej­gam­be­ri s.a.v.s. më tha: "Djalosh, thuaj 'Bismil-lah', përmende emrin e All-llahut, ha me dorën e djathtë dhe ha para vetes". (Muttefekun alejhi)
408. Seleme ibni Ekva r.a. tre­gon se një njeri ka ngrënë te Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. me dorën e majtë, e i Dërguari i All-llahut i tha: "Ha me dorën e djathtë!" Ai tha: "Nuk mundem!" Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Si nuk mundesh! Nuk e pengoi asgjë përveç mendjemadhësisë!" Pas kësaj, njeriu nuk e afroi dorën e majtë te goja". (Muslimi)
409. Xhebelete bin Suhajm thotë: "Një vit të urisë kam ngrënë hurma me Ibnu Zubejrin. Pranë nesh kaloi Abdull-llah ibni Umeri r.anhuma e ne ishim duke ngrënë hurma, ndërsa ai na tha: "Mos i hani nga dy hurma menjëherë, sepse Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka ndaluar që të hahen nga dy hurma përnjëherë", pastaj thotë: "Përveç nëse njeriu ia lejon vëllait të vet ngrënien e dy hurmave menjëhe­rë". (Muttefekun alejhi)
410. Abdull-llah ibn Busr r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. kishte një enë që quhej "El-garrau", të cilën e çonin katër persona (sini apo sofër). Pasi që as-habët e fal­nin namazin e paradrekës (Salatu-d-Duha) e binin sofrën e madhe (me përshesh me valë) dhe uleshin të pranishmit rreth saj. Kur ishte numri i madh, atëherë Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ulej në gjunj (që të ulen sa më shumë). Një beduin, i cili e kishte vërejtur, pyeti: "Çfarë ulje është kjo?" Pej­gam­be­ri s.a.v.s. u përgjigj: "Vërtet All-llahu mua më ka bërë rob të ndershëm e nuk më ka bërë tiran kokëfortë". Pastaj tha: "Hani prej skajit të enës dhe lene mesin e saj që të keni bereqet në ushqim!" (Ebu Davudi)
411. Enesi r.a. thotë: "E kam parë Pej­gam­be­rin s.a.v.s. të ulur në pjesën e mbrapme të trupit duke ngrënë hurma". (Muslimi)
Preferohet ngrënia me tre gishta dhe lëpirja e gishtërinjve me yn­dyrë, ndërsa është mekruh (nuk preferohet) fërkimi i tyre para ngjyerjes, është mustehab që të fshihet ena, gjithashtu mustehab është marrja dhe ngrënia e kaf­shatës që të bie nga sofra, si dhe lejohet fshirja e tyre me ushqim tjetër.
412. Xhabiri r.a. tregon se Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. ka urdhëruar lëpirjen e gishtërinjve si dhe lëpirjen e enës dhe ka thënë: "Ju nuk e dini se në cilin ushqim gje­n­det bereqeti". (Muslimi)
413. Xhabiri r.a. tregon se Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Nëse dikujt prej jush i bie kafshata e bu­kës, le ta marrë dhe le ta pastrojë nëse në të ka ndonjë send, pastaj le ta hajë, e mos t'ia lejë atë she­jtanit. Kur ta kryejë ushqimin, mos t'i fshijë gishtërinjtë me faculetë derisa të mos i lëpijë, sepse nuk e di se në cilin ushqim është bere­qeti". (Muslimi)
414. Enesi r.a. thotë: "Pej­gam­be­ri s.a.v.s. hante ushqim, i lëpinte gishtërinjtë e vet tri herë dhe thoshte: "Nëse bie ndonjë kafshatë e juaj duhet marrë atë dhe duhet pastruar nëse në të ka diçka, dhe duhet ngrënë e të mos i lihet she­jtanit". Ai na urdhëroi që ta fshi­jmë tepsinë dhe tha: "Ju nuk e dini se në cilin ushqim tuajin është bereqeti". (Muslimi)
415. Nga Seid ibni El-Harith tregohet se e ka pyetur Xhabirin r.a. rreth prishjes së abdestit me prekjen e ushqimit që e ka kapë zjarri, me ç'rast ai u përgjigj: "Jo! Vërtet ne në kohën e Pej­gam­be­rit s.a.v.s. nuk gjenim ushqim të tillë, vetëm në raste të rralla, por edhe sikur të gjenim, ne në atë kohë nuk kishim faculeta, përveç skajeve të teshave të duarve dhe këmbëve tona. Pastaj faleshim dhe nuk me­rrnim abdest". (Buhariu)
Mustehab është që para pijes të mënjanohet çdo send që ka rënë, e sidomos ajo e cila është e dëm­shme apo infektuese, edhe nëse kjo kërkon fryerje në enë, apo nga ana e jashtme e enës. Mustehab është që të mbahet dora e djathtë para pijes.
416. Nga Enesi r.a. tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. merrte frymë kur pinte ujë nga tri herë. (Mutte­fekun alejhi)
Merrte frymë jashtë enës së ujit. Transmetuesi nuk e ka përmendur shkakun.
417. Nga Ibni Abbasi r.anhuma tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Mos pini përnjëherësht ashtu siç pijnë kafshët, por pini me dy ose me tre (gllënjka) së bashku. Përmendni emrin e All-llahut kur të filloni dhe falënderoni All-lla­hun kur ta përfundoni (pirjen)". (Tirmidhiu, hadith hasen)
418. Nga Ebu Katade tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e ka ndaluar frymëmarrjen në enë (d.m.th. të lëshuarit e frymës në enë sh.k.). (Muttefekun alejhi)
419. Nga Sehl ibni Sa'd r.a. tre­gohet se Pej­gam­be­rit s.a.v.s. i ki­shin sjellur diçka për të pirë, piu prej saj, por në anën e djathtë kishte një djalosh, ndërsa në anën e majtë ishin disa njerëz të moshuar, e i Dërguari i All-llahut i tha djaloshit: "A më lejon mua që së pari t'u jap këtyre?" Djaloshi u përgjigj: "Jo, për All-llahun, unë askujt nuk i jap përparësi në atë që më takon prej teje". Pej­gam­be­ri s.a.v.s. me dorën e vet i dha të pijë".
Ky djalosh ishte ibni Abbasi (Muttefekun alejhi)
Mekruh është pirja nga ena e mbyllur, sikurse kanë qenë ibrikët, nga gryka e tyre, natyrisht se ky mekruh është mekruh tenzihi e jo tahrimi.
420. Nga Ebu Seid El-Hudriu r.a. tregohet: "I Dërguari i All-lla­hut ndaloi kthimin e grykës së enëve për pije". (Fjala është për enë për pije prej lëkure, kur gryka e saj kthehet ashtu që pjesa e brendshme të dalë jasht). (Mutte­fekun alejhi)
421. Nga Ebu Seid El-Hudriu r.a. tregohet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e ka ndaluar fryerjen në ujë. Një njeri ka thënë: "Qimen të cilën e shoh në enë?" Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Derdhe atë!" Njeriu tha: "Unë nuk ngopem me një frymëmarrje". Pej­gam­be­ri s.a.v.s. tha: "Largoje atëherë enën nga goja jote (dhe merr frymë)!" (Tir­midhiu, hadith hasen)
422. Ibni Abbasi r.a. thotë: "I dhash ujë Pej­gam­be­rit s.a.v.s. prej Zemzemit dhe ai piu duke qën­druar në këmbë". (Muttefekun alejhi)
423. Enesi r.a. tregon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka ndaluar që njeriu të pijë ujë në këmbë. Katade thotë: "E pyetëm Enesin: 'E ngrënia e ushqimit?'" Enesi u përgjigj: "Ajo është edhe më e keqe dhe më e shëmtueshme!" (Muslimi)
Në një rivajet të Muslimit thuhet se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e ka qortuar dhe e ka ndaluar pirjen në këmbë.
424. Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut ka thënë: "Asnjëri prej jush të mos pijë në këmbë, e nëse harron, le ta kthejë". (Muslimi)
425. Ebu Katade r.a. thotë se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Ai që i shërben njerëzit në pije, pin i fundit". (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
Lejohet pirja nga të gjitha enët e pastra, përveç enëve të arta dhe të argjendta. Lejohet pirja e ujit nga burimi pa e përdorur enën ose dorën e vet. Ndalohet përdorimi i enës së artë dhe të argjendtë në pije dhe ushqim si dhe në të gjitha përdorimet tjera.
426. Abdull-llah ibni Zejdi r.a. thotë: "Na erdhi Pej­gam­be­ri s.a.v.s. e i qitëm ujë në një enë bakri dhe ai mori abdest". (Mus­limi)
427. Xhabiri r.a. thotë se Pe­j­gam­be­ri s.a.v.s. ka shkuar te një njeri prej Ensarëve dhe me të ishte një shok i tij. Pej­gam­be­ri s.a.v.s. i tha zotit të shtëpisë, ensariut: "Nëse ke ujë prej mbrëmë në kirbe (kirbe është enë prej lëkure për ujë që i ngjan janxhikut), e nëse jo, ne do të pimë ujë nga burimi, ( uji që ka qëndruar në kirbe është më i fto­htë)". (Buhariu)
Mustehab është veshja e rrobave të bardha, por lejohet veshja e ngjyrës së kuqe, të gjelbër, të verdhë, të zezë. Lejohet që rrobat të jenë prej pambukut, lirit, fijeve të leshit si dhe të materieve të tjera, përveç mëndafshit.
All-llahu i Madhëruar thotë:
"O djemtë e Ademit! Ju kemi dhënë rroba që t'i mbuloni vendet tuaja të turpshme dhe veshje për zbukurim, mirëpo rrobat e devotshmërisë janë më të mi­rat. Ato janë disa argumente të All-llahut që ndoshta të mblidhni mend". (el-A'raf:26)
All-llahu i Madhëruar prapë thotë:
"U jap edhe veshje që ju mbron nga të nxehtit, ju jap parzmore që t'ju mbrojnë në luftë". (en-Nahl:81)
428. Ibni Abbasi r.anhuma tre­gon se Pej­gam­be­ri s.a.v.s. ka thënë: "Veshuni me rroba të bardha, sepse ato janë vesh

Rijadu Salihin pjesa e tretë

E Martë, 23 Shkurt 2010; 12:58